Αναδημοσιεύω εδώ το έκτο από τα έξι κεφάλαια του βιβλίου του Έλληνα Ανατολιστή καθ. Μουχάμαντ Σαμσαντίν Μεγαλομμάτη Έξι Άστρα της Ανατολής’ (εκδ. Δόμος, Αθήνα, 1994). Αποσπάσματα του κεφαλαίου μαζί με επιπρόσθετες φωτογραφίες είχα αναρτήσει πριν από σχεδόν δέκα χρόνια ως βίντεο. Αναρτώ εκνέου το εν λόγω βίντεο, καθώς και το εισαγωγικό κείμενο που είχα τότε γράψει. Σε κάποιες από τις αναρτήσεις του βίντεο σε ρωσσικά σάιτς θα βρείτε αποσπάσματα από βιβλιοπαρουσιάσεις του συγκεκριμένου βιβλίου στα αγγλικά και στα ρωσσικά.
Η Βαν σήμερα είναι μια πρωτεύουσα νομού της νοτιοανατολικής Τουρκίας, στα ανατολικά παράλια της σχεδόν τριγωνικού σχήματος λίμνης Βαν και σε υψόμετρο 1700 μ. Η λίμνη Βαν έχει έκταση περίπου σαν τον νομό Αττικής. Το νερό της είναι αλμυρό και υπάρχει σύνδεση φέρυ μπωτ μεταξύ της Βαν και της Τατβάν, μικρότερης πόλης, στα δυτικά άκρα της λίμνης. Η Βαν αποτελεί την σιδηροδρομική σύνδεση της Σταμπούλ με την Τεχεράνη και ως εκ τούτου κομβικό σημείο της Ανατολικής Τουρκίας. Ο ιστορικά και γεωγραφικά κρισιμώτατος χώρος – πέρασμα από την Ανατολία στο ιρανικό οροπέδιο έχει 4000 χρόνια πολυκύμαντης Ιστορίας ως μεταίχμιο μεταξύ Μεσοποταμίας και Καυκάσου και μεταξύ Ανατολίας και Ιράν – Κεντρικής Ασίας.
Υπό χιττιτική και χουρριτική πολιτισμική επίδραση συστάθηκε στα μισά της 2ης προχριστιανικής χιλιετίας το κράτος Ουραρτού, το οποίο λόγω της πτώσης της Χιττιτικής Αυτοκρατορίας στα τέλη του 13ου προχριστιανικού αιώνα πέρασε στην σφαίρα επιρροής και πολιτισμικής επίδρασης της Ασσυρίας. Ουραρτού είναι η ασσυριακή ονομασία του εν λόγω κράτους. Η λέξη αυτή έχει διαφορετικό φωνηεντισμό αλλά την ίδια σημιτική τρι-συμφωνική ρίζα Ρ-Ρ-Τ με την αρχαία εβραϊκή λέξη Αραράτ. Το εν λόγω όρος, το οποίο δεν είναι σίγουρο ότι ταυτίζεται είτε με το Μεγάλο Αραράτ είτε με το Μικρό Αραράτ, βρισκόταν στην επικράτεια αυτού του κράτους. Τα ουραρταϊκά γράφονταν (υπό ασσυροβαβυλωνιακή επίδραση) με σφηνοειδή συλλαβογράμματα τα οποία έχουν αποκρυπτογραφηθεί. Οι ειδικοί εντοπίζουν πολλές επιδράσεις από τα χουρριτικά (οι Χουρρίτες ήταν ένα έθνος και κράτος της ΒΔ και της Βόρειας Μεσοποταμίας της 2ης προχριστιανικής χιλιετίας) και έντονες σχέσεις με καυκασιανές γλώσσες.
Η ονομασία Ουραρτού – Αραράτ διασώθηκε στα αρχαία ελληνικά αρκετά αλλοιωμένη ως Αλαρόδιοι (το πρώτο Ρ μετατράπηκε σε Λ και το Τ σε Δ). Ωστόσο, καθώς το κράτος των Ουραρτού είχε διαλυθεί και κατακτηθεί από τους Ασσύριους, τους Βαβυλώνιους, τους Μήδους και τους Ιρανούς, το βασίλειο Ουραρτού δεν αναφέρεται σε αρχαίες ελληνικές πηγές, αν και οι ασσυροβαβυλωνιακές ιστορικές πηγές μετριούνται σε χιλιάδες κείμενα (κυρίως των πρώτων αιώνων της 1ης προχριστιανικής χιλιετίας). Ωστόσο, στα αρχαία ελληνικά το έθνος των Ουραρτού συνηθέστερα ονομαζόταν ‘Χάλδοι’ (άσχετο από το Χαλδαίοι), λέξη που κατάγεται από το όνομα του κύριου ουραρταϊκού θεού Χαλντίς (Khaldish).
Οι Ουραρτού δεν ταυτίζονται με τους Αρμένιους, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή αυτή αργότερα (6ος – 5ος προχριστιανικός αιώνας). Αλλά φαίνεται ότι ήταν σχετικά συγγενικό φύλο. Η Βαν ήταν η πρωτεύουσα του ουραρταϊκού βασιλείου. Στα ουραρταϊκά ονομαζόταν Τουρούσπα (Turushpa). Στα ασσυριακά όμως το όνομα είχε παραφθαρεί σε Τούσπα (Tushpa). Από την ασσυριακή ονομασία προέρχεται η αρχαία ελληνική ονομασία Θωσπίτις που διατηρήθηκε σε χρήση μέχρι και τα αυτοκρατορικά χρόνια της Ρωμανίας.
Στα αρμενικά η πόλη ονομάστηκε Σαμίρα-μάκερτ, δηλαδή ‘πόλη της Σεμίραμης’, καθώς η ασσυριακή πολιτισμική ακτινοβολία επί των Ουραρτού στα χρόνια της Ασσύριας βασίλισσας Σαμού Ραμάτ (τέλη του 9ου προχριστιανικού αιώνα) άφησε έντονες εντυπώσεις και μεγάλες, μεταγενέστερες ιστορικές αναφορές σε πολλά έθνη και πολλές λογοτεχνίες. Το κράτος Ουραρτού προσαρτήθηκε τελικά στην Ασσυρία στα μέσα του 8ου προχριστιανικού αιώνα επί Τεγλατφαλασάρ Γ’ (745-727) που θεωρείται ως ένας από τους μεγαλύτερους στρατηλάτες όλων των εποχών.
Η Θωσπίτις – Βαν βρισκόταν στα νοτιοδυτικά άκρα του ιστορικού αρμενικού χώρου, ο οποίος ορίζεται βασικά ανάμεσα στις τρεις μεγάλες λίμνες της ευρύτερης περιοχής: Βαν (στην Τουρκία), Ουρουμίγιε (στο ΒΔ Ιράν) και Σεβάν (στην Αρμενία). Όταν δεν βρισκόταν υπό αρμενικό έλεγχο, η Θωσπίτις – Βαν ανήκε άλλοτε στους Ρωμαίους κι άλλοτε στους Ιρανούς (η τρίγλωσση επιγραφή του Ξέρξη Α’ είναι μόνον ένα δείγμα), είτε στα προχριστιανικά, είτε στα χριστιανικά χρόνια. Καθώς ήταν αρκετά πιο ανατολικά από την Μελιτηνή (Μαλάτυα) και την Θεοδοσιόπολη – Ερζερούμ (: η ονομασία σημαίνει ‘Γη των Ρωμιών’ στα αραβικά), η Θωσπίτις – Βαν μετά την αρχική έκρηξη του Ισλάμ βρισκόταν συνήθως στα χέρια του Αβασίδη Χαλίφη της Βαγδάτης, πριν περάσει στην εξουσία των Σελτζούκων και αργότερα των Οθωμανών (μετά το 1514 και την νίκη του Σελίμ Α’ επί του Ισμαήλ Α’, πρώτου Σαφεβίδη σάχη του Ιράν, στο Τσαλντιράν, όχι μακριά από τα βόρεια παράλια της λίμνης Βαν, σήμερα εντός της ιρανικής επικράτειας).
Τέλος, η Βαν καταλήφθηκε από τα ρωσσικά στρατεύματα το 1915 όταν το ανατολικό οθωμανικό μέτωπο κατέρρευσε κι ανακαταλήφθηκε το 1917-1918. Με την υλοποίηση των κινεζικών, ιρανικών, και τουρκικών σχεδίων του Νέου Δρόμου του Μεταξιού, η Βαν θα αναβαθμιστεί σημαντικά, όπως κι η Ταμπρίζ στο ΒΔ Ιράν, ως καίριος κόμβος συγκοινωνιών και μεταφορών.
Θωσπίτις – Βαν, ΝΑ Τουρκία: Έξι Άστρα της Ανατολής, του καθ. Μουχάμαντ Σαμσαντίν Μεγαλομμάτη
Περισσότερα:
Δεν υπάρχει βιβλίο που να με έχει εντυπωσιάσει περισσότερο από το ιστορικό – θρησκευτικό περιηγητικό του Κοσμά (νυν Μουχάμαντ Σαμσαντίν) Μεγαλομμάτη «Έξι Άστρα της Ανατολής» το οποίο διάβασα πρόσφατα στο Ιντερνέτ. Η μόνη έκδοση του βιβλίου από τις Εκδόσεις Δόμος έχει εξαντληθεί και ο πιο εύκολος τρόπος να διαβάσει κάποιος το εκπληκτικό αυτό έργο είναι να κάνει ένα κλικ εδώ: https://6astratisanatolis.wordpress.com/
Και το έκτο κεφάλαιο, το οποίο αφορά την Θωσπίτιν – Βαν βρίσκεται εδώ:
Δεν νομίζω να υπάρχει στην Ελλάδα ένας, έστω ένας, επιστήμονας ή διπλωμάτης που να γνωρίζει την Τουρκία, την ιστορία της, το παρελθόν και το παρόν της τόσο βαθειά και τεκμηριωμένα όσο ο Μουχάμαντ Σαμσαντίν Μεγαλομμάτης.
Καθώς είχα την τύχη να γνωρίζω κάποιους από τους καλύτερους προσωπικούς του φίλους οι οποίοι πρώτοι μου μίλησαν για το βιβλίο, έχω πρόσφατα επικοινωνήσει μαζί του και του ζήτησα την άδεια να δημοσιεύσω υπό τη μορφή βίντεο επιλεγμένα κομμάτια από το βιβλίο του αυτό, καθώς και τις φωτογραφίες του. Τον ευχαριστώ ιδιαίτερα για τη συγκατάθεσή του.
Το βιβλίο κυκλοφόρησε στις αρχές του 1994 αλλά γράφηκε τμηματικά από το 1989 μέχρι το 1992. Ο Κοσμάς Μεγαλομμάτης είναι επίσης ένας εξαίρετος φωτογράφος και οι φωτογραφίες που δημοσιεύονται στο βιβλίο είναι όλες δικές του. Μετά από μεταπτυχιακή εξειδίκευση σε ασσυριολογία, αιγυπτιολογία, ιρανολογία και ισλαμολογία, ο Κοσμάς Μεγαλομμάτης πέρασε πολλά χρόνια εξερευνώντας και μελετώντας αρχαιότητες και μνημεία σπιθαμή προς σπιθαμή στην Τουρκία, τη Συρία, το Λίβανο, την Παλαιστίνη, την Ιορδανία, το Ιράκ, την Περσία και το Πακιστάν, ενόσω προετοίμαζε τη διδακτορική διατριβή του, από το 1984 μέχρι το 1990. Παράλληλα δημοσίευε άρθρα σε περιοδικά και εφημερίδες σε Ελλάδα, Τουρκία και Περσία, λήμματα σε ελληνικές εγκυκλοπαίδειες, και τα πρώτα του επιστημονικά άρθρα.
Αργότερα, και αφότου έγινε μουσουλμάνος, ο Μουχάμαντ Σαμσαντίν Μεγαλομμάτης εργάστηκε σε τρία πανεπιστήμια στην Τουρκία και την Βόρεια Κύπρο (1994 – 1997) και υπήρξε μέλος κορυφαίων πολιτικών και ακαδημαϊκών θεσμών στην Τουρκία και τη Βόρεια Κύπρο, δημόσια γνωστός χάρη σε τηλεοπτική συμμετοχές και αναφορές σε πρωτοσέλιδα και δελτία ειδήσεων, και συνεργάτης επιφανών πολιτικών της γειτονικής μας χώρας.
Όμως εγκατέλειψε τα πάντα όταν απειλήθηκε επειδή τόσο έγκαιρα αντιλήφθηκε τα αγγλοαμερικανικά σχέδια μερικής και βαθμιαίας ισλαμοποίησης της Άγκυρας, την οποία σαν ιστορικός και πολιτικός επιστήμονας χαρακτηρίζει απλά ως «αποικιοκρατοποίηση» της Τουρκίας.
Θα κλείσω αυτό το εισαγωγικό σημείωμα λέγοντας ότι όπου τελειώνουν η αμορφωσιά (ιδιαίτερα για την Τουρκία και ολόκληρη την Ασία και την Αφρική), η άγνοια, η εθνικιστική και πατριδοκαπηλευόμενη ηλιθιότητα, η φιλοδυτική πολιτική εγληματικότητα και η αντιτουρκική παραφροσύνη του μασωνικού – σιωνιστικού κατεστημένου της χρεωκοπημένης Ελλάδας εκεί αρχίζει η αλήθεια των αναλύσεων και των κειμένων του κ. Μεγαλομμάτη τον οποίο πολλοί πολέμησαν με λύσσα στην Ελλάδα επειδή αποτελούσε κίνδυνο για τα βρώμικα και ελεεινά συμφέροντά τους.
Από το 2001, ο καθ. Μουχάμαντ Σαμσαντίν Μεγαλομμάτης ζει στο Κάϊρο, στο Χαρτούμ, στο Μογκαντίσου, στο Κουργκάν της Σιβηρίας, στο Τουρφάν του Ανατολικού Τουρκεστάν (ΒΔ Κίνα) και σε άλλες χώρες ασιατικές κι αφρικανικές χώρες. Από το 2004 μέχρι σήμερα έχει δημοσιεύσει πάνω από 2000 άρθρα στο Ιντερνέτ. Αυτή την περίοδο, ο κ. Μεγαλομμάτης βρίσκεται στο βόρειο Αφγανιστάν σε εξερευνήσεις μαζί με τους εκεί Χαζάρα και Τατζίκους φίλους του.
Με αυτό το βίντεο ολοκληρώνω την παρουσίαση αποσπασμάτων και φωτογραφιών από το εξαιρετικό βιβλίο του κ. Μεγαλομμάτη.
Δείτε το βίντεο:
Thospitis – Van (SE Turkey): The Six Stars of the Orient, by Prof. Muhammad Shamsaddin Megalommatis
6. Thospitis / Van The last chapter of the book covers Thospitis, Van as is called the lake city at the easternmost confines of Modern Turkey, not far from the borders with Iran and Iraq. The chapter also relates to the famous Hakkari province, which is superb in terms of natural environment, high and rocky mountains, narrow passages, cold water rivers, great caverns, wild forests and, generally speaking, inhospitable frontier zone.
The chapter actually starts with a very strong and most fascinating, imaginative description, namely a narrative about Assyrian imperial soldiers attending Emperor Assurbanipal’s hunting of and engagement in body combat with lions in what may have been an early November, freezing and glacial morning in a location at Hakkari Province that the Ancient Assyrians called Hubushkia. These are very unusual passages for what is known as Modern Greek literature; the text is full of intriguing archaic words, triggering the outburst of very striking emotions. Later on, Megalommatis mentions his own personal experience and wintertime traveling adventures that he had in the same area; later on, we find references to Prophet Jeremiah’s passing through that area during his long travel from the Holy Land to an island at the Western confines of the world!
The Eighth Campaign of Sargon of Assyria, which was an extraordinary and unprecedented event of great military and cultural importance, the departure of the Assyrians and of the ten tribes of Israel from the lands of the Assyrian Empire, and their way through that area to the Eastern, the Northern and ultimately the Western part of Europe, the Kurdish and the “Assyrian” Aramaic Nestorian presence (notably the Qudshanes Patriarchate), the importance of the area for the Great Powers during World War I, and their involvement in the then terrible local developments cover consequently many pages of this chapter.
Another narrative reflects moments of the final expedition of Heraclius (a campaign that started from Trabzon) against Iran’s Chosroes II (Khusraw Parvez). After a very detailed identification of the locations through which Heraclius’ armies passed, Megalommatis draws the conclusion that even the boldest attempt must have left the area of Hakkari aside; so inhospitable and dangerous it was viewed to be!
A far-reaching personal experience of the author has been intermingled with a historical event that may have happened in this very area during the Sassanid times. Details of the Zaradosht teachings, a balanced system that tried to pull Manicheans back to the Mazdeism and to the Sassanid Court official version of Zoroastrianism, as well as several other crucial points of the Sassanid era are presented through a very fascinating interlocution the author may have had with Ulughash, an Iranian scribe of the days of Varahran II.
Then, various historical and archaeological sites are discussed, namely Hoshap, Cavustepe and other important places of Van Province, always with historical and modern bibliographical references. At the end, the author focuses on Van, which was named Tushpa by the Ancient Assyrians; this city was the capital of the pre-Armenian kingdom of Urartu that developed a great civilization during the first pre-Christian millennium. Urartu represents an important period of the Anatolian History.
Further discussing historical issues pertaining to the wider Van Province, the author takes a clear pro-Ottoman position, criticizing the political errors of the early 20th c. Armenians, who sided with Russia and France and thus betrayed their own country (i.e. the Ottoman Empire). It is only following this act of high treason that the Armenians were duly kicked out from their homes, because they inhabited a militarily sensitive zone nearby the Ottoman front at a moment the Ottoman army was receding to safer locations, following the attack of the Tsarist Russian armies. In their way through Kurdish villages, thousands of Armenians have been slaughtered, but this certainly cannot be called ‘genocide’, because it is not the fault or the crime of the Ottomans, but only the consequence of the way the Armenian populations of the Ottoman Empire became a tool at the hands of an enemy, i. e. Tsarist Russia.
At the very end of the book’s lengthier chapter, we come across the most fascinating passage, namely a conversation that the author seems to have had with a Wise Elder within a enormous pearl at the very bottom of the Thospitis (Van) Lake. The Wise Elder initiated the author into the mysteries of the Universalist and Pacifist Dream of Sammurammat, the famous Assyrian Queen, who is more widely known as Semiramis within the environment of Western literatures after the greecization of her name by Herodotus. At this point, the author comes up with an entire course of History of Religions, involving an entire recapitulation of the Ancient Assyrian Religion, and more particularly of the Sargonid Assyrian Monotheism, as well as an in-depth analysis of the basic symbols of the Assyrian mythology. The author closes the chapter with a reference to the modern Northern European peoples, whom he identifies as the descendants of the Assyrians and the ten tribes of Israel, stating that nowadays the real Orient is located in the Occident! The chapter closes with the mysterious verses: And until the Orient returns to the East, what I liked most in Thospitis, was Hakkari.
(Опубликовано в Афинах в 1994 году профессором Мухаммадом Шамсаддином Мегаломматисом)
6. Тоспитис / Ван
Последняя глава книги посвящена тоспиту, который в настоящее время известен как Ван, одноименный с озером в самых восточных границах современной Турции, недалеко от границ с Ираном и Ираком. В главе также рассказывается о знаменитой провинции Хаккари, которая великолепна с точки зрения природной среды, высоких и скалистых гор, узких проходов, рек с холодной водой, великих пещер, диких лесов и, вообще говоря, негостеприимной пограничной зоны.
Глава фактически начинается с очень сильного и самого захватывающего, образного описания, а именно рассказа об ассирийских имперских солдатах, посещающих охоту на львов Императором Ассурбанипалом. Ассирийский монарх вел единоборство со львами. Похоже, это произошло в начале ноября, в морозное и ледниковое утро, где-то в провинции Хаккари, которую древние ассирийцы называли Хубушкия. Эти отрывки очень необычны для того, что известно как новогреческая литература; текст полон интригующих архаичных слов, вызывающих всплеск очень ярких эмоций. Позже, профессор Мегаломматис упоминает о своем личном опыте и приключениях в зимнее время, которые он имел в том же районе; позже мы находим ссылки на то, как Пророк Иеремия проходил через эту область во время его долгого путешествия из Святой Земли на остров в западных границах мира!
Впоследствии несколько тем охватывают многие страницы этой главы:
1) Восьмая кампания Саргона Ассирийского, которая была необычным и беспрецедентным событием, имеющим большое военное и культурное значение,
2) уход ассирийцев и десяти колен Израилевых из земель Ассирийской империи и их путь через эту область к восточной, северной и, наконец, западной части Европы,
3) присутствие курдов и «ассирийских» арамейских несториан (в частности, Патриархии Кочанис / Конак),
4) важность области для великих держав во время Первой мировой войны и их участие в местных ужасных событиях.
Другое повествование отражает моменты последней экспедиции Ираклия (эта кампания началась с Трабзона) против иранского шаха Хосров II (Хосров Парвез). После очень подробного определения мест, через которые прошли армии Ираклия, профессор Мегаломматис делает вывод, что даже самая смелая попытка должна была оставить область Хаккари в стороне; так негостеприимно и опасно, что это считается!
Глубокий личный опыт автора был смешан с историческим событием, которое могло произойти именно в этой области во времена Сасанидов. Детали учений Зарадошта, которые сформировали сбалансированную систему, которая пыталась отвести манихейцев обратно к маздеизму и официальной версии Зороастризма при Сасанидском дворе. Несколько других важных моментов эпохи Сасанидов также представлены здесь. Все эти исторические данные раскрываются с помощью очень интересного собеседования, которое автор мог иметь с Улугашом, иранским писцом времен Варахрана II. Действительно, очень литературный способ преподавать историю!
Затем кратко представлены различные исторические и археологические памятники, а именно Крепость Хошап, Крепость Чавуш-тепе и другие важные места провинции Ван, всегда с историческими и современными библиографическими ссылками. В конце автор фокусируется на Ване, которого древние ассирийцы назвали Тушпа; этот город был столицей доармянского царства Урарту, которое развивало великую цивилизацию в течение первого дохристианского тысячелетия. Урарту представляет важный период истории Анатолии.
Продолжая обсуждение исторических вопросов, относящихся к более широкой провинции Ван, автор занимает четкую проосманскую позицию, критикуя политические ошибки армян в начале 20-го века. Они встали на сторону России и Франции и таким образом предали свою собственную страну (то есть Османскую империю). Только после этой государственной измены армяне были должным образом выгнаны из своих домов, потому что они жили в зоне, которая была чувствительной на военном уровне. Земля армян в Османской империи была расположена рядом с Османским фронтом, когда Османская армия отступала в более безопасные места после нападения царских русских армий. Проезжая через курдские деревни, многие тысячи армян были убиты. Но это, безусловно, нельзя назвать «геноцидом», потому что это не вина и не преступление османской администрации. Исторические события на северо-восточных территориях Османской империи в период 1915-1916 годов были лишь следствием того факта, что армянское население Османской империи стало орудием в руках врага, царской России.
В самом конце главы, которая является более длинной главой книги, мы сталкиваемся с самым захватывающим отрывком, а именно беседой, которую автор, похоже, имел с Мудрым Старейшиной в огромной жемчужине на самом дне озера. Тоспит (Ван). Мудрый старец инициировал автора в «Универсалистской и пацифистской мечте» Саммураммата, знаменитой ассирийской королевы, которая в основном известна как Семирамида в среде западной литературы (после транскрипции ее имени на древнегреческий Геродотом). На этом этапе автор предлагает полный курс Истории Религий, в том числе 1) полный обзор древней ассирийской религии, 2) описание ассирийского монотеизма династии Саргонидов и 3) углубленный анализ ассирийской мифологии. Автор завершает главу ссылкой на современных североевропейских народов, которых он идентифицирует как потомков ассирийцев и десяти колен Израиля. Затем он заявляет, что сегодня настоящий Восток находится на Западе! Глава заканчивается стихами:
(Опубликовано в Афинах в 1994 году профессором Мухаммадом Шамсаддином Мегаломматисом)
6. Тоспитис / Ван
Последняя глава книги посвящена тоспиту, который в настоящее время известен как Ван, одноименный с озером в самых восточных границах современной Турции, недалеко от границ с Ираном и Ираком. В главе также рассказывается о знаменитой провинции Хаккари, которая великолепна с точки зрения природной среды, высоких и скалистых гор, узких проходов, рек с холодной водой, великих пещер, диких лесов и, вообще говоря, негостеприимной пограничной зоны.
Глава фактически начинается с очень сильного и самого захватывающего, образного описания, а именно рассказа об ассирийских имперских солдатах, посещающих охоту на львов Императором Ассурбанипалом. Ассирийский монарх вел единоборство со львами. Похоже, это произошло в начале ноября, в морозное и ледниковое утро, где-то в провинции Хаккари, которую древние ассирийцы называли Хубушкия. Эти отрывки очень необычны для того, что известно как новогреческая литература; текст полон интригующих архаичных слов, вызывающих всплеск очень ярких эмоций. Позже, профессор Мегаломматис упоминает о своем личном опыте и приключениях в зимнее время, которые он имел в том же районе; позже мы находим ссылки на то, как Пророк Иеремия проходил через эту область во время его долгого путешествия из Святой Земли на остров в западных границах мира!
Впоследствии несколько тем охватывают многие страницы этой главы:
1) Восьмая кампания Саргона Ассирийского, которая была необычным и беспрецедентным событием, имеющим большое военное и культурное значение,
2) уход ассирийцев и десяти колен Израилевых из земель Ассирийской империи и их путь через эту область к восточной, северной и, наконец, западной части Европы,
3) присутствие курдов и «ассирийских» арамейских несториан (в частности, Патриархии Кочанис / Конак),
4) важность области для великих держав во время Первой мировой войны и их участие в местных ужасных событиях.
Другое повествование отражает моменты последней экспедиции Ираклия (эта кампания началась с Трабзона) против иранского шаха Хосров II (Хосров Парвез). После очень подробного определения мест, через которые прошли армии Ираклия, профессор Мегаломматис делает вывод, что даже самая смелая попытка должна была оставить область Хаккари в стороне; так негостеприимно и опасно, что это считается!
Глубокий личный опыт автора был смешан с историческим событием, которое могло произойти именно в этой области во времена Сасанидов. Детали учений Зарадошта, которые сформировали сбалансированную систему, которая пыталась отвести манихейцев обратно к маздеизму и официальной версии Зороастризма при Сасанидском дворе. Несколько других важных моментов эпохи Сасанидов также представлены здесь. Все эти исторические данные раскрываются с помощью очень интересного собеседования, которое автор мог иметь с Улугашом, иранским писцом времен Варахрана II. Действительно, очень литературный способ преподавать историю!
Затем кратко представлены различные исторические и археологические памятники, а именно Крепость Хошап, Крепость Чавуш-тепе и другие важные места провинции Ван, всегда с историческими и современными библиографическими ссылками. В конце автор фокусируется на Ване, которого древние ассирийцы назвали Тушпа; этот город был столицей доармянского царства Урарту, которое развивало великую цивилизацию в течение первого дохристианского тысячелетия. Урарту представляет важный период истории Анатолии.
Продолжая обсуждение исторических вопросов, относящихся к более широкой провинции Ван, автор занимает четкую проосманскую позицию, критикуя политические ошибки армян в начале 20-го века. Они встали на сторону России и Франции и таким образом предали свою собственную страну (то есть Османскую империю). Только после этой государственной измены армяне были должным образом выгнаны из своих домов, потому что они жили в зоне, которая была чувствительной на военном уровне. Земля армян в Османской империи была расположена рядом с Османским фронтом, когда Османская армия отступала в более безопасные места после нападения царских русских армий. Проезжая через курдские деревни, многие тысячи армян были убиты. Но это, безусловно, нельзя назвать «геноцидом», потому что это не вина и не преступление османской администрации. Исторические события на северо-восточных территориях Османской империи в период 1915-1916 годов были лишь следствием того факта, что армянское население Османской империи стало орудием в руках врага, царской России.
В самом конце главы, которая является более длинной главой книги, мы сталкиваемся с самым захватывающим отрывком, а именно беседой, которую автор, похоже, имел с Мудрым Старейшиной в огромной жемчужине на самом дне озера. Тоспит (Ван). Мудрый старец инициировал автора в «Универсалистской и пацифистской мечте» Саммураммата, знаменитой ассирийской королевы, которая в основном известна как Семирамида в среде западной литературы (после транскрипции ее имени на древнегреческий Геродотом). На этом этапе автор предлагает полный курс Истории Религий, в том числе 1) полный обзор древней ассирийской религии, 2) описание ассирийского монотеизма династии Саргонидов и 3) углубленный анализ ассирийской мифологии. Автор завершает главу ссылкой на современных североевропейских народов, которых он идентифицирует как потомков ассирийцев и десяти колен Израиля. Затем он заявляет, что сегодня настоящий Восток находится на Западе! Глава заканчивается стихами:
Αναδημοσιεύω εδώ το τέταρτο από τα έξι κεφάλαια του βιβλίου του Έλληνα Ανατολιστή καθ. Μουχάμαντ Σαμσαντίν Μεγαλομμάτη Έξι Άστρα της Ανατολής’ (εκδ. Δόμος, Αθήνα, 1994). Αποσπάσματα του κεφαλαίου μαζί με επιπρόσθετες φωτογραφίες είχα αναρτήσει πριν από σχεδόν δέκα χρόνια ως βίντεο. Αναρτώ εκνέου το εν λόγω βίντεο, καθώς και το εισαγωγικό κείμενο που είχα τότε γράψει. Σε κάποιες από τις αναρτήσεις του βίντεο σε ρωσσικά σάιτς θα βρείτε αποσπάσματα από βιβλιοπαρουσιάσεις του συγκεκριμένου βιβλίου στα αγγλικά και στα ρωσσικά.
Η Νίσιβη είναι σήμερα μια μικρή πόλη της νοτιοανατολικής Τουρκίας ακριβώς πάνω στην τουρκοσυριακή μεθόριο, κάπου 110-120 χμ δυτικά από το τριεθνές σημείο Τουρκίας, Ιράκ, και Συρίας. Από την άλλη πλευρά των συνόρων βρίσκεται η συριακή πόλη Καμισλί. Η πόλη αυτή είναι ένα ανιστόρητο παρασκεύασμα της γαλλικής αποικιοκρατίας: δεν υπήρξε ποτέ μια ιστορική πόλη ονόματι Καμισλί. Υπήρξε μόνον η Νίσιβη η οποία διαχωρίστηκε σε δύο τμήματα μετά το τέλος του Α’ ΠΠ και την αγγλογαλλική μοιρασιά των νοτίων εκτάσεων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σήμερα όπως και παλαιότερα τα δυο τμήματα της διαιρεμένης Νίσιβης αποτελούν ένα ενιαίο οικιστικό σύνολο. Όταν οι Γάλλοι αποικιοκράτες απέσπασαν το νότιο τμήμα της Νίσιβης, του έδωσαν το ψευτο-όνομα Καμισλί, κάτι που συνέχισαν όλα τα άχρηστα κι αυτοκαταστροφικά νεο-αποικιοκρατικά κατεστημένα της ψευτοχώρας ‘Συρία’ μέχρι σήμερα.
Ο σιδηρόδρομος Βερολίνου – Βαγδάτης (μέσω Καισάρειας) διερχόταν από την Νίσιβη και αυτό αναβάθμισε την μικρή Νουσαϋμπίν του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα. Όταν η ευρύτερη περιοχή μοιράστηκε από τα εγκληματικά σχέδια των Άγγλων και Γάλλων αποικιοκρατών (σύμφωνο Sykes – Picot), τότε προκλήθηκε το ανιστόρητο σύγχρονο γεωπολιτικό έκτρωμα της Μέσης Ανατολής και η σιδηροδρομική γραμμή, αντί να συνδέει απ’ ευθείας δύο χώρες (Τουρκία και Ιράκ), περιέβαλε και μια τρίτη, ενδιάμεση: την Συρία.
Έτσι, από την Νουσαϋμπίν και για μια απόσταση 100-120 χμ η η σιδηροδρομική γραμμή διασχίζει το βορειοανατολικό άκρο της Συρίας και μετά εισέρχεται στο Ιράκ. Αυτό δείχνει πόσο ψεύτικα ήταν παντού και πάντοτε τα σύνορα που προέκυψαν από παρέμβαση αποικιοκρατικών δυνάμεων. Χαράχτηκαν όλα τους με σκοπό να χρησιμοποιηθούν αργότερα για πρόκληση προβλημάτων. Έτσι λοιπόν, όταν στις δεκαετίες του 1970 και 1980, τα μπααθικά καθεστώτα του Ιράκ και της Συρίας ήρθαν σε σύγκρουση αναμεταξύ τους, το Ιράκ αυτόματα αποκόπηκε σιδηροδρομικώς από την Τουρκία, επειδή η Συρία έκλεισε τα προς το Ιράκ σύνορά της. Τότε, η Νουσαϋμπίν έγινε η απόληξη του σιδηροδρομικού δικτύου της Νοτιοανατολικής Τουρκίας. Μετά την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΰν, η σύνδεση Άγκυρας – Βαγδάτης επαναλήφθηκε για λίγα χρόνια, για να σταματήσει το 2011 με τον συριακό εμφύλιο.
Η ιστορική συνέχεια της Νίσιβης ξεπερνάει 4500-5000 χρόνια συνεχούς κατοίκησης. Το όνομα της πόλης είναι ασσυριακό (Νασιμπίνα) και μετά τον 7ο προχριστιανικό αιώνα ο χώρος κατοικήθηκε από Αραμαίους. Η Νασιμπίν, όπως ονομάζεται στα αραμαϊκά, ήταν μια μεγάλη καραβανούπολη στους δρόμους ανάμεσα στην Μεσοποταμία, το Ιράν, την Κεντρική Ασία και τον Καύκασο από την μια και την Ανατολία και την Συροπαλαιστίνη από την άλλη. Με άλλα λόγια, η Νίσιβη ήταν σημαντικός κόμβος στο Εμπόριο Δύσης και Ανατολής πάνω στους Δρόμους του Μεταξιού όπως και η Χάτρα στο βορειοδυτικό Ιράκ, η Δούρα Ευρωπός και η Παλμύρα (Ταντμόρ) στη Συρία, και η Ρέκεμ (Πέτρα) στην Ιορδανία.
Η πόλη δεν ήταν ποτέ ισχυρό κέντρο βασιλικής εξουσίας, όπως η Ούρφα (Ουρχόη ή Έδεσσα της Οσροηνής), η Κομμαγηνή και η Άμιδα – Ντιγιάρμπεκιρ, αλλά υπήρξε επίσης κορυφαίο πνευματικό, επιστημονικό, ακαδημαϊκό κέντρο των χριστιανικών και των πρώιμων ισλαμικών χρόνων. Η Νασιμπίν ήταν τότε και παρέμεινε έκτοτε η πρωτεύουσα του Τουρ Αμπντίν, του λεγόμενου Άθω της Μεσοποταμίας. Υπήρχαν πάνω από 30 τεράστια μοναστήρια, θεολογικά κέντρα με απέραντες βιβλιοθήκες, στο βορειοανατολικό αυτό υψίπεδο της Μεσοποταμίας όπου βρισκόταν το επίκεντρο του αραμαϊκού μονοφυσιτισμού. Μόνον η Αντιόχεια κι η Αλεξάνδρεια μπορούσαν να παραβληθούν με την Νίσιβη στην δεινότητα των θεολογικών επιχειρημάτων, ερίδων και συγγραμμάτων.
Νίσιβη – Νουσαϋμπίν, ΝΑ Τουρκία: Έξι Άστρα της Ανατολής, του καθ. Μουχάμαντ Σαμσαντίν Μεγαλομμάτη
Περισσότερα:
Δεν υπάρχει βιβλίο που να με έχει εντυπωσιάσει περισσότερο από το ιστορικό – θρησκευτικό περιηγητικό του Κοσμά (νυν Μουχάμαντ Σαμσαντίν) Μεγαλομμάτη «Έξι Άστρα της Ανατολής» το οποίο διάβασα πρόσφατα στο Ιντερνέτ. Η μόνη έκδοση του βιβλίου από τις Εκδόσεις Δόμος έχει εξαντληθεί και ο πιο εύκολος τρόπος να διαβάσει κάποιος το εκπληκτικό αυτό έργο είναι να κάνει ένα κλικ εδώ: https://6astratisanatolis.wordpress.com/
Και το τέταρτο κεφάλαιο, το οποίο αφορά την Νίσιβη – Νουσαϋμπίν βρίσκεται εδώ:
Δεν νομίζω να υπάρχει στην Ελλάδα ένας, έστω ένας, επιστήμονας ή διπλωμάτης που να γνωρίζει την Τουρκία, την ιστορία της, το παρελθόν και το παρόν της τόσο βαθειά και τεκμηριωμένα όσο ο Μουχάμαντ Σαμσαντίν Μεγαλομμάτης.
Καθώς είχα την τύχη να γνωρίζω κάποιους από τους καλύτερους προσωπικούς του φίλους οι οποίοι πρώτοι μου μίλησαν για το βιβλίο, έχω πρόσφατα επικοινωνήσει μαζί του και του ζήτησα την άδεια να δημοσιεύσω υπό τη μορφή βίντεο επιλεγμένα κομμάτια από το βιβλίο του αυτό, καθώς και τις φωτογραφίες του. Τον ευχαριστώ ιδιαίτερα για τη συγκατάθεσή του.
Το βιβλίο κυκλοφόρησε στις αρχές του 1994 αλλά γράφηκε τμηματικά από το 1989 μέχρι το 1992. Ο Κοσμάς Μεγαλομμάτης είναι επίσης ένας εξαίρετος φωτογράφος και οι φωτογραφίες που δημοσιεύονται στο βιβλίο είναι όλες δικές του. Μετά από μεταπτυχιακή εξειδίκευση σε ασσυριολογία, αιγυπτιολογία, ιρανολογία και ισλαμολογία, ο Κοσμάς Μεγαλομμάτης πέρασε πολλά χρόνια εξερευνώντας και μελετώντας αρχαιότητες και μνημεία σπιθαμή προς σπιθαμή στην Τουρκία, τη Συρία, το Λίβανο, την Παλαιστίνη, την Ιορδανία, το Ιράκ, την Περσία και το Πακιστάν, ενόσω προετοίμαζε τη διδακτορική διατριβή του, από το 1984 μέχρι το 1990. Παράλληλα δημοσίευε άρθρα σε περιοδικά και εφημερίδες σε Ελλάδα, Τουρκία και Περσία, λήμματα σε ελληνικές εγκυκλοπαίδειες, και τα πρώτα του επιστημονικά άρθρα.
Αργότερα, και αφότου έγινε μουσουλμάνος, ο Μουχάμαντ Σαμσαντίν Μεγαλομμάτης εργάστηκε σε τρία πανεπιστήμια στην Τουρκία και την Βόρεια Κύπρο (1994 – 1997) και υπήρξε μέλος κορυφαίων πολιτικών και ακαδημαϊκών θεσμών στην Τουρκία και τη Βόρεια Κύπρο, δημόσια γνωστός χάρη σε τηλεοπτική συμμετοχές και αναφορές σε πρωτοσέλιδα και δελτία ειδήσεων, και συνεργάτης επιφανών πολιτικών της γειτονικής μας χώρας.
Όμως εγκατέλειψε τα πάντα όταν απειλήθηκε επειδή τόσο έγκαιρα αντιλήφθηκε τα αγγλοαμερικανικά σχέδια μερικής και βαθμιαίας ισλαμοποίησης της Άγκυρας, την οποία σαν ιστορικός και πολιτικός επιστήμονας χαρακτηρίζει απλά ως «αποικιοκρατοποίηση» της Τουρκίας.
Θα κλείσω αυτό το εισαγωγικό σημείωμα λέγοντας ότι όπου τελειώνουν η αμορφωσιά (ιδιαίτερα για την Τουρκία και ολόκληρη την Ασία και την Αφρική), η άγνοια, η εθνικιστική και πατριδοκαπηλευόμενη ηλιθιότητα, η φιλοδυτική πολιτική εγληματικότητα και η αντιτουρκική παραφροσύνη του μασωνικού – σιωνιστικού κατεστημένου της χρεωκοπημένης Ελλάδας εκεί αρχίζει η αλήθεια των αναλύσεων και των κειμένων του κ. Μεγαλομμάτη τον οποίο πολλοί πολέμησαν με λύσσα στην Ελλάδα επειδή αποτελούσε κίνδυνο για τα βρώμικα και ελεεινά συμφέροντά τους.
Από το 2001, ο καθ. Μουχάμαντ Σαμσαντίν Μεγαλομμάτης ζει στο Κάϊρο, στο Χαρτούμ, στο Μογκαντίσου, στο Κουργκάν της Σιβηρίας, στο Τουρφάν του Ανατολικού Τουρκεστάν (ΒΔ Κίνα) και σε άλλες χώρες ασιατικές κι αφρικανικές χώρες. Από το 2004 μέχρι σήμερα έχει δημοσιεύσει πάνω από 2000 άρθρα στο Ιντερνέτ. Αυτή την περίοδο, ο κ. Μεγαλομμάτης βρίσκεται στο βόρειο Αφγανιστάν σε εξερευνήσεις μαζί με τους εκεί Χαζάρα και Τατζίκους φίλους του.
Σε επόμενα βίντεο θα παρουσιάσω αποσπάσματα και φωτογραφίες από τα άλλα δύο (2) κεφάλαια του εξαιρετικού βιβλίου του κ. Μεγαλομμάτη.
Δείτε το βίντεο:
Nisibis – Nusaybin (SE Turkey): The Six Stars of the Orient, Prof. Muhammad Shamsaddin Megalommatis
4. Nisibis The great caravan city – center of Philosophy, Theology and Ideology, Nisibis – Nusaybin, comes next! It is an excellent occasion for the author to offer us a theoretical diagram and a deep understanding of the most famous and the most controversial Gnostic system of the Late Antiquity, i.e. Manicheism, the system set up by Mani to which so extensively Islamic historians referred as the ‘Manawiyah’, starting with Tabari.
This presentation takes the form of a rather imaginative discussion the author, now depicted as a member of an old times caravan, had with a very particular traveler, the Manichaean hierophant, magician and philosopher Bardaisan. The ideological extrapolation helps the reader to understand not only the basic concepts and the real dimensions of the system established by Mani, but also to get historical viewpoints over this philosophy and religion, as well as the theoretical refutations of Mani’s system, as compiled by high priests and philosophers of rather Iranian Mazdeist background.
Of no lesser interest are the vivid and colorful descriptions and the strong images that the author offers his readers; the meticulous portrait of the Manichaean Bardaisan itself, including his turban, his aura and his eyes, is closer to painting than to literature. A close study of the Manichaean frescos of Turfan (at the Central Asiatic deserts of Eastern Turkestan or Sinkiang, actually a Northwestern Chinese province) seems to have served here as source of inspiration for Prof. Megalommatis. All this happens, as if we have traveled back in time, and more precisely in the era of the Sassanid Empire.
(Опубликовано в Афинах в 1994 году профессором Мухаммадом Шамсаддином Мегаломматисом)
4. Нисибис – Нусайбин
Этот великий караванный город – центр философии, теологии и идеологии, Нисибис – Нусайбин, является темой следующей главы. Это прекрасный повод для автора предложить нам теоретическую схему и глубокое понимание самой известной и наиболее противоречивой гностической системы поздней античности, то есть манихейства, системы, созданной Мани. Манихейство было очень хорошо известно исламским историкам (начиная с Табари), которые назвали его «Манавия».
Представление манихейства принимает форму весьма образного обсуждения, которое автор, изображенный теперь как член старого каравана, провел с очень специфическим путешественником, то есть манихейским иерофантом, магом и философом Бардайсаном. Идеологическая экстраполяция помогает читателю понять не только основные понятия и реальные измерения системы, установленной Мани, но также получить исторические взгляды на эту философию и религию. Читатель также имеет возможность ознакомиться с историческими, теоретическими опровержениями системы Мани, которые были составлены в то время в основном первосвященниками и философами довольно иранского маздеистского происхождения.
Не меньший интерес представляют яркие и красочные описания и сильные образы, которые автор предлагает своим читателям; тщательный портрет самого манихейского Бардайсана, включая его тюрбан, его ауру и его глаза, ближе к живописи, чем к литературе. Тщательное изучение манихейских фресок Турфана (в центрально-азиатских пустынях Восточного Туркестана или Синьцзяна, фактически в северо-западной китайской провинции), похоже, послужило источником вдохновения для профессора Мегаломматиса. Все это происходит, как если бы мы путешествовали назад во времени, а точнее в эпоху империи Сасанидов.
Все важные памятники Нусайбина, Мар Огена и области Тур-Абдин также описаны в этой главе. После этого отрывка профессор Мегаломматис пытается предложить читателю возможность еще одного путешествия во времени, в данном случае благодаря беседе с йеменским купцом Даудом Рейданом, который посетил Нисибис с помощью феноменального миража!
(Опубликовано в Афинах в 1994 году профессором Мухаммадом Шамсаддином Мегаломматисом)
4. Нисибис – Нусайбин
Этот великий караванный город – центр философии, теологии и идеологии, Нисибис – Нусайбин, является темой следующей главы. Это прекрасный повод для автора предложить нам теоретическую схему и глубокое понимание самой известной и наиболее противоречивой гностической системы поздней античности, то есть манихейства, системы, созданной Мани. Манихейство было очень хорошо известно исламским историкам (начиная с Табари), которые назвали его «Манавия».
Представление манихейства принимает форму весьма образного обсуждения, которое автор, изображенный теперь как член старого каравана, провел с очень специфическим путешественником, то есть манихейским иерофантом, магом и философом Бардайсаном. Идеологическая экстраполяция помогает читателю понять не только основные понятия и реальные измерения системы, установленной Мани, но также получить исторические взгляды на эту философию и религию. Читатель также имеет возможность ознакомиться с историческими, теоретическими опровержениями системы Мани, которые были составлены в то время в основном первосвященниками и философами довольно иранского маздеистского происхождения.
Не меньший интерес представляют яркие и красочные описания и сильные образы, которые автор предлагает своим читателям; тщательный портрет самого манихейского Бардайсана, включая его тюрбан, его ауру и его глаза, ближе к живописи, чем к литературе. Тщательное изучение манихейских фресок Турфана (в центрально-азиатских пустынях Восточного Туркестана или Синьцзяна, фактически в северо-западной китайской провинции), похоже, послужило источником вдохновения для профессора Мегаломматиса. Все это происходит, как если бы мы путешествовали назад во времени, а точнее в эпоху империи Сасанидов.
Все важные памятники Нусайбина, Мар Огена и области Тур-Абдин также описаны в этой главе. После этого отрывка профессор Мегаломматис пытается предложить читателю возможность еще одного путешествия во времени, в данном случае благодаря беседе с йеменским купцом Даудом Рейданом, который посетил Нисибис с помощью феноменального миража!
Αναδημοσιεύω εδώ το δεύτερο από τα έξι κεφάλαια του βιβλίου του Έλληνα Ανατολιστή ‘Έξι Άστρα της Ανατολής’ (εκδ. Δόμος, Αθήνα, 1994). Αποσπάσματα του κεφαλαίου μαζί με επιπρόσθετες φωτογραφίες είχα αναρτήσει πριν από σχεδόν δέκα χρόνια ως βίντεο. Αναρτώ εκνέου το εν λόγω βίντεο, καθώς και το εισαγωγικό κείμενο που είχα τότε γράψει. Σε κάποιες από τις αναρτήσεις του βίντεο σε ρωσσικά σάιτς θα βρείτε αποσπάσματα από βιβλιοπαρουσιάσεις του συγκεκριμένου βιβλίου στα αγγλικά και στα ρωσσικά.
Η Κομμαγηνή είναι μια σχετικά μικρή περιοχή της νοτιοανατολικής Τουρκίας που σήμερα ορίζεται ανάμεσα στις πόλεις Μαλάτυα (Μελιτηνή), Μαράς (Καχραμάν Μαράς: Γερμανίκεια), Αντίγιαμαν και τον άνω ρου του Ευφράτη στα ανατολικά.
Κομμαγηνή: από το Βιβλίο Έξι Άστρα της Ανατολής, του Μουχάμαντ Σαμσαντίν Μεγαλομμάτη
Περισσότερα:
Δεν υπάρχει βιβλίο που να με έχει εντυπωσιάσει περισσότερο από το ιστορικό – θρησκευτικό περιηγητικό του Κοσμά (νυν Μουχάμαντ Σαμσαντίν) Μεγαλομμάτη «Έξι Άστρα της Ανατολής» το οποίο διάβασα πρόσφατα στο Ιντερνέτ. Η μόνη έκδοση του βιβλίου από τις Εκδόσεις Δόμος έχει εξαντληθεί και ο πιο εύκολος τρόπος να διαβάσει κάποιος το εκπληκτικό αυτό έργο είναι να κάνει ένα κλικ εδώ: https://6astratisanatolis.wordpress.com/
Και το δεύτερο κεφάλαιο περί Κομμαγηνής βρίσκεται εδώ:
Δεν νομίζω να υπάρχει στην Ελλάδα ένας, έστω ένας, επιστήμονας ή διπλωμάτης που να γνωρίζει την Τουρκία, την ιστορία της, το παρελθόν και το παρόν της τόσο βαθειά και τεκμηριωμένα όσο ο Μουχάμαντ Σαμσαντίν Μεγαλομμάτης.
Καθώς είχα την τύχη να γνωρίζω κάποιους από τους καλύτερους προσωπικούς του φίλους οι οποίοι πρώτοι μου μίλησαν για το βιβλίο, έχω πρόσφατα επικοινωνήσει μαζί του και του ζήτησα την άδεια να δημοσιεύσω υπό τη μορφή βίντεο επιλεγμένα κομμάτια από το βιβλίο του αυτό, καθώς και τις φωτογραφίες του. Τον ευχαριστώ ιδιαίτερα για τη συγκατάθεσή του.
Το βιβλίο κυκλοφόρησε στις αρχές του 1994 αλλά γράφηκε τμηματικά από το 1989 μέχρι το 1992. Ο Κοσμάς Μεγαλομμάτης είναι επίσης ένας εξαίρετος φωτογράφος και οι φωτογραφίες που δημοσιεύονται στο βιβλίο είναι όλες δικές του. Μετά από μεταπτυχιακή εξειδίκευση σε ασσυριολογία, αιγυπτιολογία, ιρανολογία και ισλαμολογία, ο Κοσμάς Μεγαλομμάτης πέρασε πολλά χρόνια εξερευνώντας και μελετώντας αρχαιότητες και μνημεία σπιθαμή προς σπιθαμή στην Τουρκία, τη Συρία, το Λίβανο, την Παλαιστίνη, την Ιορδανία, το Ιράκ, την Περσία και το Πακιστάν, ενόσω προετοίμαζε τη διδακτορική διατριβή του, από το 1984 μέχρι το 1990. Παράλληλα δημοσίευε άρθρα σε περιοδικά και εφημερίδες σε Ελλάδα, Τουρκία και Περσία, λήμματα σε ελληνικές εγκυκλοπαίδειες, και τα πρώτα του επιστημονικά άρθρα.
Αργότερα, και αφότου έγινε μουσουλμάνος, ο Μουχάμαντ Σαμσαντίν Μεγαλομμάτης εργάστηκε σε τρία πανεπιστήμια στην Τουρκία και την Βόρεια Κύπρο (1994 – 1997) και υπήρξε μέλος κορυφαίων πολιτικών και ακαδημαϊκών θεσμών στην Τουρκία και τη Βόρεια Κύπρο, δημόσια γνωστός χάρη σε τηλεοπτική συμμετοχές και αναφορές σε πρωτοσέλιδα και δελτία ειδήσεων, και συνεργάτης επιφανών πολιτικών της γειτονικής μας χώρας.
Όμως εγκατέλειψε τα πάντα όταν απειλήθηκε επειδή τόσο έγκαιρα αντιλήφθηκε τα αγγλοαμερικανικά σχέδια μερικής και βαθμιαίας ισλαμοποίησης της Άγκυρας, την οποία σαν ιστορικός και πολιτικός επιστήμονας χαρακτηρίζει απλά ως «αποικιοκρατοποίηση» της Τουρκίας.
Θα κλείσω αυτό το εισαγωγικό σημείωμα λέγοντας ότι όπου τελειώνουν η αμορφωσιά (ιδιαίτερα για την Τουρκία και ολόκληρη την Ασία και την Αφρική), η άγνοια, η εθνικιστική και πατριδοκαπηλευόμενη ηλιθιότητα, η φιλοδυτική πολιτική εγληματικότητα και η αντιτουρκική παραφροσύνη του μασωνικού – σιωνιστικού κατεστημένου της χρεωκοπημένης Ελλάδας εκεί αρχίζει η αλήθεια των αναλύσεων και των κειμένων του κ. Μεγαλομμάτη τον οποίο πολλοί πολέμησαν με λύσσα στην Ελλάδα επειδή αποτελούσε κίνδυνο για τα βρώμικα και ελεεινά συμφέροντά τους.
Από το 2001, ο καθ. Μουχάμαντ Σαμσαντίν Μεγαλομμάτης ζει στο Κάϊρο, στο Χαρτούμ, στο Μογκαντίσου, στο Κουργκάν της Σιβηρίας, στο Τουρφάν του Ανατολικού Τουρκεστάν (ΒΔ Κίνα) και σε άλλες χώρες ασιατικές κι αφρικανικές χώρες. Από το 2004 μέχρι σήμερα έχει δημοσιεύσει πάνω από 2000 άρθρα στο Ιντερνέτ. Αυτή την περίοδο, ο κ. Μεγαλομμάτης βρίσκεται στο βόρειο Αφγανιστάν σε εξερευνήσεις μαζί με τους εκεί Χαζάρα και Τατζίκους φίλους του.
Σε επόμενα βίντεο θα παρουσιάσω αποσπάσματα και φωτογραφίες από τα άλλα τέσσερα (4) κεφάλαια του εξαιρετικού βιβλίου του κ. Μεγαλομμάτη.
Δείτε το βίντεο:
Commagene (SE Turkey): excerpts from Prof. Megalommatis’ book The Six Stars of the Orient
2. Commagene The second chapter is dedicated to Commagene, and within this long presentation of the small Anatolian state that was ultimately annexed to the Roman Empire, Megalommatis expands on the magnificent remains of the monumental and superb site of Nemrut Dagh, i.e. the famous “Ierothesion Koryfes” (peak sanctuary) of the Commagene Kingdom. He elucidates the raison d’être of this extraordinary site, which is one of the most impressive ones worldwide, through a philosophical, ideological, historical and spiritual approach that covers a lot of pages of this chapter.
A very unusual, comparative approach is extensively discussed here with regard to Nemrut Dagh and Takht-e Suleyman, the presumably “rival” holy place in Persia. Out of the former emanated a system of iconolatrous polytheism, whereas the latter emitted a diametrically opposed system, i.e. aniconic monotheism; it was for this reason that Takht-e Suleymanwas always revered by the monotheistic Sassanid Iranian court as the holiest place throughout Iran. Before comparing the quintessence of both sanctuaries’ ideologies and the functionality of the two different philosophical, ideological, and spiritual systems at the social level of the average believers, Megalommatis, who had already published numerous academic contributions with respect to Mithraism, goes through a vast analysis of the ideological, philosophical, and spiritual background of Mithraism, the system which prevailed in Commagene as opposite to Zoroastrianism, the system that emanated from Takht-e Suleyman.
The historical background of the polytheistic Mithraic opposition to the monotheistic Zoroastrian orthodoxy of the Achaemenidian Persian court is presented by Megalommatis in a meticulous way, and the same analytical method is used when the author makes a synthesis of the historical and the philosophical developments that took place during the Arsacid and the Sassanid times in Iran.
Through the comprehensive analysis, the reader understands how important the Persian radiation and influence has been throughout the Greco-Roman world, since Mithraism was not only diffused among Greeks and Romans, but also became the official religion of the Roman Empire itself. Even more surprising is the way Megalommatis attempts to make of all this material an important component of our lives today; at the end of the chapter, the author, bringing the subject at a rather ethical – philosophical level, offers his readership an excellent advise, namely to kill one’s own, inner, Commagene! It is obvious that in this manner, transcendental Commagene becomes the synonym for pessimism, deviation, devastation, or negative spirit. https://www.academia.edu/23483287/The_Six_Stars_of_the_Orient_Έξι_Άστρα_της_Ανατολής_-_A_Cultural_and_Historical_Itinerary_in_South-Eastern_Turkey_by_Prof._Megalommatis
Δείτε το βίντεο:
Коммагенское царство (Юго-Восточная Турция) отрывки из книги профессора Мухаммада Шамсаддина Мегаломматиса «Шесть звезд Востока»
(Опубликовано в Афинах в 1994 году профессором Мухаммадом Шамсаддином Мегаломматисом)
2. коммагена
Вторая глава книги посвящена коммагене, и в рамках этой длинной презентации небольшого анатолийского государства, которое в конечном итоге было присоединено к Римской империи, Мегаломматис раскрывает великолепные остатки монументального и превосходного места Немрут-Дага, то есть знаменитого “Иеротезия Корифес” (пик святилища) Коммагенского царства. Посредством философского, идеологического, исторического и духовного подхода, охватывающего многие страницы этой главы, он разъясняет смысл этого необычного места, которое является одним из самых впечатляющих в мире.
Очень необычный, сравнительный подход широко обсуждается здесь в отношении Немрут Дага и Тахт-э Сулеймана, предположительно «конкурирующего» святого места в Иране. Из бывшего святого места возникла система иконоборческого многобожия; напротив, последняя святыня испускала диаметрально противоположную систему, то есть анионический монотеизм; именно по этой причине монотеистический иранский суд Сасанидов всегда почитал Тахте Сулеймана как самое святое место на всей территории Ирана.
Мегаломматис, который уже опубликовал многочисленные научные вклады в отношении митраизма, проводит обширный анализ идеологического, философского и духовного фона митраизма, системы, которая преобладала в коммагене как противоположность зороастризму, системы, которая исходила от Тахте Сулеймана.
Затем он сравнивает квинтэссенцию идеологий обеих святынь и функциональность двух различных философских, идеологических и духовных систем на социальном уровне средних верующих.
Исторический фон политеистической митраистской оппозиции монотеистическому зороастрийскому православию ахеменидского иранского двора дотошно представлен профессором Мегаломматисом, и тот же аналитический метод используется, когда автор делает набросок исторического и философского развития, который имел место во времена Арсацидов и Сасанидов в Иране.
Благодаря всестороннему анализу читатель понимает, насколько важна иранская радиация и влияние во всем греко-римском мире, поскольку митраизм не только распространился среди греков и римлян, но и стал официальной религией самой Римской империи. Еще более удивительным является то, как профессор Мегаломматис пытается сделать из этого материала важный компонент нашей жизни сегодня; в конце главы автор, выдвигая предмет на довольно этико-философский уровень, предлагает своим читателям отличный совет, а именно: убить свою собственную внутреннюю коммагену! Очевидно, что таким образом трансцендентная коммагена становится синонимом пессимизма, отклонения, опустошения или негативного духа.
Δείτε το βίντεο:
Коммагена – Коммагенское царство (Турция): отрывки из книги проф. Мухаммада Шамсаддина Мегаломматиса «Шесть звезд Востока»
(Опубликовано в Афинах в 1994 году профессором Мухаммадом Шамсаддином Мегаломматисом)
2. коммагена
Вторая глава книги посвящена коммагене, и в рамках этой длинной презентации небольшого анатолийского государства, которое в конечном итоге было присоединено к Римской империи, Мегаломматис раскрывает великолепные остатки монументального и превосходного места Немрут-Дага, то есть знаменитого “Иеротезия Корифес” (пик святилища) Коммагенского царства. Посредством философского, идеологического, исторического и духовного подхода, охватывающего многие страницы этой главы, он разъясняет смысл этого необычного места, которое является одним из самых впечатляющих в мире.
Очень необычный, сравнительный подход широко обсуждается здесь в отношении Немрут Дага и Тахт-э Сулеймана, предположительно «конкурирующего» святого места в Иране. Из бывшего святого места возникла система иконоборческого многобожия; напротив, последняя святыня испускала диаметрально противоположную систему, то есть анионический монотеизм; именно по этой причине монотеистический иранский суд Сасанидов всегда почитал Тахте Сулеймана как самое святое место на всей территории Ирана.
Мегаломматис, который уже опубликовал многочисленные научные вклады в отношении митраизма, проводит обширный анализ идеологического, философского и духовного фона митраизма, системы, которая преобладала в коммагене как противоположность зороастризму, системы, которая исходила от Тахте Сулеймана.
Затем он сравнивает квинтэссенцию идеологий обеих святынь и функциональность двух различных философских, идеологических и духовных систем на социальном уровне средних верующих.
Исторический фон политеистической митраистской оппозиции монотеистическому зороастрийскому православию ахеменидского иранского двора дотошно представлен профессором Мегаломматисом, и тот же аналитический метод используется, когда автор делает набросок исторического и философского развития, который имел место во времена Арсацидов и Сасанидов в Иране.
Благодаря всестороннему анализу читатель понимает, насколько важна иранская радиация и влияние во всем греко-римском мире, поскольку митраизм не только распространился среди греков и римлян, но и стал официальной религией самой Римской империи. Еще более удивительным является то, как профессор Мегаломматис пытается сделать из этого материала важный компонент нашей жизни сегодня; в конце главы автор, выдвигая предмет на довольно этико-философский уровень, предлагает своим читателям отличный совет, а именно: убить свою собственную внутреннюю коммагену! Очевидно, что таким образом трансцендентная коммагена становится синонимом пессимизма, отклонения, опустошения или негативного духа.
Η Δούρα Ευρωπός (Δοῦρα Εὐρωπός, Dura Europos, Дура Эвропос) είναι ένας από τους σημαντικώτερους αρχαιολογικούς χώρους όλου του κόσμου. Βρίσκεται στα ανατολικά άκρα της Συρίας, ακριβώς πάνω στην αριστερή (δυτική) όχθη του Ευφράτη, λίγο πριν ο ποταμός μπει στο Ιράκ – κάτι που σημαίνει ότι κάνουμε λόγο για τον μέσο ρου του Ευφράτη. Ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται κοντά στο χωριό Σαλχίγιε, όχι μακριά από την τελευταία μεγάλη πόλη της Ανατολικής Συρίας Αμπού Κεμάλ.
Όπως το όνομά της δηλώνει, η πόλη ήταν αρχικά ένα ασσυροβαβυλωνιακό κάστρο (Ντουρ) στα δυτικά άκρα της Κεντρικής Μεσοποταμίας. Δούρα είναι η εξελληνισμένη μορφή του Ντουρ. Η επιπρόσθετη ελληνική λέξη προσδιορίζει το τεράστιο οπτικό πεδίο που προσφέρει ο παρά τον Ευφράτη λόφος πάνω στον οποίο αρχικά οι Ασσυροβαβυλώνιοι είχαν ανεγείρει ένα φρούριο. Ο χώρος προσφέρει ευρύτατη δυναυτότητα εποπτείας, συνεπώς προσφερόταν για μια σημαντική οχυρωματική θέση.
Στην μακραίωνη ιστορία της η Δούρα Ευρωπός ήταν η πόλη όλων των ορίων: αρχικά ανάμεσα στους Ασσύριους και τους Βαβυλώνιους. Η πόλη είναι το νοτιοδυτικό άκρο της Ασσυρίας και το βορειοδυτικό άκρο της Βαβυλώνας κατά την 2η προχριστιανική χιλιετία. Στα τέλη αυτής της χιλιετίας και στις αρχές της επόμενης, η Ντουρ και ο τριγύρω χώρος κατακλύσθηκαν από τους Αραμαίους που διασπάρθηκαν από τα νότια άκρα της Βαβυλώνας και τις ακτές του Περσικού Κόλπου μέχρι την Δαμασκό, την Κιλικία ή ακόμη την Λυδία όπως τεκμηριώνουν δίγλωσσες λυδικές – αραμαϊκές επιγραφές που έχουν σωθεί.
Ωστόσο, σήμερα, η Δούρα Ευρωπός δεν είναι αντικείμενο έρευνας των Ασσυριολόγων. Ο χώρος, του οποίου η ακμή ανάγεται στα σελευκιδικά, αρσακιδικά, και ρωμαϊκά χρόνια, είναι αντικείμενο έρευνας πολλών και διαφορετικών επιστημόνων. Η ανεύρεση αραμαϊκών, ελληνικών, λατινικών, παρθικών και περσικών επιγραφών ελκύει το ενδιαφέρον σημιτολόγων, ελληνιστών, λατινιστών και ιρανολόγων. Η τεράστια σημασία της καραβανούπολης ως κομβικού σημείου στους Ιστορικούς Δρόμους του Μεταξιού, των Μπαχαρικών και των Λιβανωτών την καθιστά αντικείμενο έρευνας όλων των ειδικών του Ρωμαϊκού Εμπορίου με την Κίνα.
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
Όμως περισσότερο από τα προαναφερμένα, η ιστορική
σημασία της Δούρας Ευρωπού είναι ένα κάλεσμα για τους ιστορικούς θρησκειών,
τους θρησκειολόγους που ειδικεύονται
1- στον Μιθραϊσμό και ιδιαίτερα στην αποδοχή του
ανάμεσα στους Αραμαίους,
2- στην διάδοση ανατολικών θρησκειών, λατρειών,
μυθολογιών, θεουργιών, μυστικισμών και επιστημών στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και
την Μεσόγειο,
3- στον Ιουδαϊσμό και την διάδοση της αρχαίας
ιουδαϊκής θρησκείας ανάμεσα στους Αραμαίους (που χαρακτηριστικά εκπροσωπεί η
γνωστή Σαμαρείτιδα των ευαγγελικών περικοπών),
4- στην διατήρηση αρχαιοελληνικών και ρωμαϊκών
θρησκειών και λατρειών ανάμεσα στις ελληνικές και ρωμαϊκές κοινότητες του
σελευκιδικού και ρωμαϊκού κόσμου, και
5- στην διαμόφωση συγκρητικών μορφών θρησκειών με την
ανάμειξη στοιχείων πολλών, διαφορετικής προέλευσης, δογμάτων.
Οι χρόνοι της ακμής της Δούρας Ευρωπού τοποθετούνται στην
περίοδο από το 303 π.Χ., όταν ο Σέλευκος Νικάτωρ ανήγειρε εκνέου την πόλη ως
κεντρικό σημείο στον δρόμο που συνέδεε την Αντιόχεια με την Σελεύκεια επί του
Τίγρη (νότια της σημερινής Βαγδάτης), μέχρι την ιρανική σασανιδική επίθεση και
καταστροφή της πόλης το 256 μ.Χ., όταν ο Σαπούρ Α’ μετώκισε το σύνολο του
πληθυσμού στα ανατολικά κι άφησε την πόλη ως ερείπια να χαθεί κάτω από την άμμο
της ερήμου για σχεδόν 1700 χρόνια.
Τα πολλά ευρήματα, τα τείχη, οι πύργοι, τα τεράστια κτήρια,
οι πολλοί ναοί, το Μιθραίο, η Εκκλησία, η Συναγωγή, εντυπωσιακές τοιχογραφίες,
οι πολλές επιγραφές και τα λοιπά κειμενικά τεκμήρια (περγαμηνές) που
ανασκάφηκαν, ανασκάπτονται και θα ανασκαφούν στην Δούρα Ευρωπό κάνουν τον τόπο
αυτό ένα από τα μοναδικά στην Παγκόσμια Ιστορία δείγματα αυθεντικής
πολυπολιτισμικής κοινωνίας, η οποία αναπτύχθηκε από την εθελούσια συνεργασία
και συμβίωση πολλών διαφορετικών εθνών, κι όχι από τυχον παράξενη υποκίνηση,
τεχνητή υποδαύλιση, και υστερόβουλη επέμβαση. Ήταν μια φυσιολογική συνέπεια των
γενικωτέρων εξελίξεων στον ευρύτερο χώρο κι όχι ένα προγραμματισμένο και
προσχεδιασμένο τερατούργημα.
Στην Δούρα Ευρωπό ομιλήθηκαν διάφορες αραμαϊκές
γλώσσες και διάλεκτοι, καθώς υπήρχαν ντόπιοι Αραμαίοι αλλά και Παλμυρηνοί και
Χατραίοι (: από την Χάτρα, άλλη αραμαϊκή καραβανούπολη – κέντρο εμπορίου Δύσης –
Ανατολής, στο σημερινό βορειοδυτικό Ιράκ). Επίσης ομιλήθηκαν αρχαία ελληνικά,
λατινικά, παρθικά, ιουδαϊκά, μέσα περσικά, αρχαία υεμενικά, και αραβικά, καθώς
από κει περνούσε το εμπόριο από την Μεσόγειο προς το Ιράν, την Ινδία και την
Κεντρική Ασία, όπως επίσης και το εμπόριο από την Υεμένη και το Κέρας της
Αφρικής προς τον Καύκασο και περιοχές της Κεντρικής Ασίας.
Η Ιστορία της Δούρας Ευρωπού τεκμηριώνει κάτι το πολύ
σημαντικό: δεν χρειάζεται μια πόλη για να μείνει ως εξαιρετικά σημαντική στην
Ιστορία να είναι πρωτεύουσα ενός ισχυρού κράτους. Κι έτσι ήταν η ιστορία αυτού
του μοναδικού τύπου που λειτούργησε σαν χωνευτήρι πίστεων, παραδόσεων, δοξασιών
και μυστικισμών σε βαθμό που την αποκάλεσαν Πομπηία της Ερήμου.
Η Δούρα Ευρωπός παρέμεινε σελευκιδική από το 303 π.Χ.
μέχρι το 113 π.Χ. όταν την κατέκτησαν οι Πάρθοι, οι οποίοι την εκράτησαν μέχρι
το 114 μ.Χ., όταν επελαύνοντας προς τα ανατολικά την κατέλαβε ο Τραϊανός, ο μόνος
Ρωμαίος αυτοκράτορας που έφθασε στον μυχό του Περσικού Κόλπου και στα δυτικά
παράλια της Κασπίας. Οι Πάρθοι ανακατέλαβαν την πόλη το 117 μ.Χ. και την
διατήρησαν μέχρι το 165 μ.Χ. Τότε οι Ρωμαίοι την ανέκτησαν και την διατήρησαν,
ως ‘Αποικία’ (Colonia) από το 211 μ.Χ., μέχρι την
σασανιδική ιρανική κατάληψη του 256 μ.Χ. και καταστροφή της πόλης.
Έτσι, η Δούρα Ευρωπός υπήρχε πάντοτε μια πόλη ανάμεσα
σε δυο κόσμους: του Σελευκίδες της Συρίας και τους Αρσακίδες του Ιράν πρώτα,
και τους Ρωμαίους και τους Σασανίδες του Ιράν έπειτα. Με τους Ρωμαίους και
Μακεδόνες κατοίκους της, η Δούρα Ευρωπός παρέμεινε το ανατολικώτερο σημείο όπου
αρχαία ελληνικά και λατινικά ομιλούντο τον 3ο αιώνα στην Συρο-Μεσοποταμία.
Για την Δούρα Ευρωπό μπορούν να γραφούν
εγκυκλοπαίδειες. Είναι ο χώρος όπου σώζονται η αρχαιότερη εκκλησία, η
αρχαιότερη συναγωγή και το αρχαιότερο Μιθραίο δυτικά του Ιράν.
Δείτε το βίντεο:
Дура Эвропос: Многокультурный караванный город на
берегу Евфрата: арамейцы, греки, римляне и иранцы
Первоначально на месте Д.-Е. располагалась
древнеассир. крепость. В 300-280 гг. до Р. Х. Селевк I Никатор основал там
колонию македон. воинов, охранявших переправы через Евфрат на пути из 2 столиц
гос-ва Селевкидов – Антиохии-на-Оронте и Селевкии-на-Тигре. Приблизительно
после 113 г. до Р. Х. в составе Месопотамии Д.-Е. перешел под власть Парфии,
став важным форпостом в Сирии. Население города к I в. до Р. Х. было по
преимуществу арамейским. В 116 г. Д.-Е. был оккупирован войсками рим. имп.
Траяна, позже возвращен имп. Адрианом парфянам, в 165 г., во время парфянского
похода имп. Луция Вера, завоеван римлянами и включен в состав рим. пров. Сирия,
в 211 г. получил статус колонии. С рим. завоеванием Д.-Е. стал одним из
форпостов в войнах с Парфией, его гарнизон был увеличен за счет войск, базировавшихся
в Сев. Европе, было начато строительство оборонительных сооружений. С падением
Парфии и усилением гос-ва Сасанидов город неоднократно переходил из рук в руки.
В 256 или 257 г. крепость была разрушена войсками сасанидского царя Шапура I
(сохр. следы разрушений, останки воинов, погибших в подстенных подкопах). В
260-273 гг. Д.-Е. входил в состав гос-ва Пальмира, позже стал местом поселений
христ. отшельников, постепенно был поглощен пустыней.
В эпоху правления Селевкидов (возможно, раньше) город
был окружен зубчатой стеной со сторожевыми башнями (сохр. остатки 26), разделен
улицами на квадраты по античной Гипподамовой системе (судя по следам
неоконченных строительных работ, первоначальный план не был осуществлен;
основной план сохр. структуру эллинистического города). От главных Пальмирских
ворот (17-16 гг. до Р. Х.) начиналась широкая улица, на к-рой находилась агора;
по оси этой улицы в юго-вост. части города располагалась старая цитадель,
основанная греками как стратегион (резиденция стратега), на северо-востоке –
новая цитадель (времени Селевкидов, II в. до Р. Х.; перестроена и достроена в
парфянский период), у сев. оконечности города, у приречной стены,- резиденция
начальника рим. гарнизона (после 227).
От парфянского времени в Д.-Е. сохранились руины
цитадели и дворца, остатки жилых домов, руины храмов греч., местных вост. и
синкретических греко-сир. и греко-иран. божеств: Баала-Бела, Артемиды, культ
к-рой слился с культом иран. Нанайи (40-33 гг. до Р. Х., перестроен при
парфянах из греч. храма, служил центром офиц. культа Д.-Е. в греч., парфянский
и рим. периоды), сир. богини Атаргатис (31-2 гг. до Р. Х., к востоку от храма
Артемиды-Нанайи, построен по сходному плану), Зевса Кириоса (Господа), Зевса
Теоса (Бога) (114 г., к северу от кардо), Зевса Мегиста (Величайшего) (169 г.,
на месте древнего храма 95-70 гг. до Р. Х., имеет смешанные греко-парфянские
черты), т. н. храма Пальмирских богов, или храма Гадде, посвященного 2
пальмирским божествам – Баалам (до 159, между храмом Атаргатис и агорой Д.-Е.),
Адониса и др. Нек-рые из храмов были расписаны, в руинах обнаружены рельефы и
статуи. К рим. времени относятся укрепления в военном квартале и возведенные на
месте жилого квартала парфянского времени строения, предназначенные для
гарнизона, занявшие 1/4 территории города, где располагались термы и храмы. В
храмах Д.-Е. обнаружено множество вотивных рельефов, стилистически близких к
пальмирским, при полном их отсутствии в погребальных комплексах.
Открытые в Д.-Е. жилые дома (по типу и архитектурному
декору греч. или эллинизированные, рим. или отмеченные рим. влиянием – «дворец
Лисия» с портиком на стороне террасы, обращенной к Евфрату; «дворец начальника
пограничной стражи» в военном квартале) и многочисленные святилища имеют
месопотамский облик – комплекс помещений вокруг главного двора, окруженного
стеной. За стенами Д.-Е. расположены некрополи, представляющие собой подземные
захоронения с неск. погребальными башнями.
В 256 г., видимо незадолго до осады армией Сасанидов,
застроенный квартал шириной ок. 12-15 м, прилежащий к стене, высота к-рой
составляла 10 м, был засыпан рим. солдатами битым кирпичом, благодаря чему до
наст. времени сохранились храм Пальмирских богов, митреум (храм Митры), дом
рим. типа с «домовой церковью», синагога (с 245).
Остатки крепости Д.-Е. были обнаружены 30 марта 1920
г., когда при рытье траншей брит. солдаты увидели росписи храма Пальмирских
богов с изображением жрецов и римского легионера, приносящих жертвы богам.
Эксперт археолог Дж. Г. Брестед, 1-м ознакомившийся с городищем, предположил,
что оно известно по лит. источникам как Д.-Е. В 1922-1923 гг. раскопки Д.-Е.
вела франц. экспедиция под рук. Ф. Кюмона (в публикации 1926 г. он подтвердил,
что обнаруженный город является Д.-Е.), в 1928-1937 гг.- франко-амер.
экспедиция под рук. М. И. Ростовцева из Йельского ун-та; раскопки были
остановлены в связи с началом второй мировой войны. В сер. 80-х гг. раскопки
возобновлены франко-сирийской экспедицией под рук. П. Лериша.
Ду́ра-Е́вропос [греч. Ϫοῦρα Εὔρωπος], древний город на берегу р. Евфрат, у одной из главных дорог,
связывавших Дамаск с Месопотамией; в наст. время – городище близ дер.
Эс-Салихия (Вост. Сирия); музей под открытым небом. Совр. название условно и
образовано из слияния арам. duru – стена, крепость (название бытовало среди
местного населения) и македон. топонима Europos (офиц. название в греко-рим.
документах).
Памятники материальной культуры и эпиграфики,
сохранившиеся в Д.-Е., доказывают, что в парфянский период его население было
сирийским, арабским и иранским. Этническая картина усложнилась при Селевкидах с
поселением греков и македонян, затем – с рим. завоеванием. Различные религии
были принесены в Д.-Е. греками, рим. воинами (в основном германцами из Сев.
Европы), арабами из Пальмирского оазиса, степными кочевниками, парфянами;
население разделялось по вероисповеданию, о чем свидетельствуют надписи: в
синагоге они выполнены на арам. языке, в «церкви» – на греческом.
Dura Europos
(“Fort Europos”) is a ruined Hellenistic-Roman walled city built on
cliff 90 meters above the banks of the Euphrates river. It is located near the
village of Salhiyé, in today’s Syria. Destroyed by war and abandoned in the 3rd
century AD, it lie hidden until its rediscovery in 1920. Excavations have
revealed, among other important ruins, the oldest synaogogue and oldest church
ever found. Due to its remarkable preservation and has sometimes been dubbed
the “Pompeii of the Syrian Desert.”
Dura Europos
was founded in 303 BC by the Seleucids (Alexander the Great’s successors) on
the intersection of an east-west trade route and a north-south trade route
along the Euphrates. The new city, named for the birthplace of Seleucus I
Nicator, controlled the river crossing on the route between Antioch on the
Orontes and Seleucia on the Tigris. Dura Europos was part of a network of
military colonies intended to secure Seleucid control of the Middle Euphrates.
Dura was
rebuilt as a great Hellenistic city in the 2nd century BC, with a rectangular
grid of streets arranged around a large central agora, was formally laid out.
Its location on a major crossroads made it a very cosmopolitan city:
inscriptions in many languages have been found here and the religious buildings
of pagans, Jews and Christians stand side by side.
Dura Europos
later became a frontier fortress of the Parthian Empire and it was captured by
the Romans in 165 AD. In the early 200s AD, the famed house-church and
synagogue were built at Dura Europos. There was also a Mithraeum, a Temple of
Bel and a Temple of Adonis in the multi-cultural city.
Dura Europos
was abandoned after a Sassanian siege in 256-257. In a last-ditch attempt to
save the city, the synagogue was filled in to make a fortress, thereby ensuring
its preservation. The city eventually became covered in shifting sands and
disappeared from sight.
Although the
existence of Dura-Europos was long known through literary sources, it was not
rediscovered until British troops under Captain Murphy made the first discovery
during the Arab rebellion in the aftermath of World War I. On March 30, 1920, a
soldier digging a trench uncovered beautifully preserved frescoes. The American
archeologist James Henry Breasted, then at Baghdad, was alerted. Major
excavations were carried out in the 1920s and 1930s by French and American
teams.
The first
excavations of the site, undertaken by Franz Cumont and published in 1922-23,
identified the site as Dura-Europos and uncovered a temple before renewed
hostilities in the area closed it to archaeology. Later, renewed campaigns
directed by Michael Rostovtzeff funded by Yale University continued until 1937,
when funds ran out with only part of the excavations published. World War II
then interfered.
Since 1986
excavations have resumed. Not the least of the finds were astonishingly
well-preserved arms and armour belonging to the Roman garrison at the time of
the final Sassanian siege of 256. Finds included painted wooden shields and
complete horse armours, preserved by the very finality of the destruction of
the city that journalists have called “the Pompeii of the desert”.
The largely
mud-brick architecture of Dura Europos does not compare to Palmyra visually,
but the dramatic remains of the walls and siegeworks combined with precipitous
views over the green valley of the Euphrates makes for a striking sight. And
arguably, Dura surpasses Palmyra in historical and religious importance.
Dura-Europos
was a cosmopolitan society: over a hundred parchment and papyrus fragments and
many inscriptions have been discovered at the site, which include Greek, Latin,
Palmyrenean, Hebrew, Hatrian, Safaitic, and Pahlavi.
Three of the
covered homes in Dura Europos had been converted for use as religious
buildings. One had become a Mithraeum, dedicated to the worship of the god
Mithras, who was popular with Roman soldiers. Another had undergone structural
modifications to become a Jewish synagogue. The third home had been converted
to a Christian church. The synagogue and church are the oldest that have been
found anywhere, and are also remarkable in that they were built very close to
each other at virtually the same time.
The world’s
oldest preserved Jewish synagogue in Dura-Europos has been dated by an Aramaic
inscription to 244. It was preserved when it was filled with earth to
strengthen the city’s fortifications against a Sassanian assault in 256. It was
uncovered in 1935 by Clark Hopkins, who found that it contains a forecourt and
house of assembly with frescoed walls depicting people and animals, and a Torah
shrine in the western wall facing Jerusalem.
The
synagogue’s painted walls and roof of baked-brick tiles were transported across
the desert 300 miles away to Damascus, where it became the centrepiece of the
National Museum built in 1934. Yale had to settle for a copy.
Dura-Europos
also boasts the oldest known Christian church. It was dismantled and
re-constructed at Yale University in the early 1930s, so there isn’t much to
see at Dura-Europos but basic foundations.
The church
occupied a typical Roman upper-class house centered around a columned courtyard
with an open room (atrium). In the center of the courtyard was a pool
(impluvium). At the opposite end from the entrance was a raised area (tablinum)
containing a table and used by the family as a reception area and for
ceremonial functions.
Scholars
speculate that the congregation gathered around the pool, which was used for
baptism. In the tablinum sat the bishop, who celebrated the Eucharist
(communion) at the table. This arrangement provides a basis for the liturgical
arrangement of later basilica churches.
The murals
of the Dura Europos chuch were painted between 232 and 256 AD and are among the
earliest examples of Christian art that survives today. The mural of the
Healing of the Paralytic contains the earliest image of Jesus found anywhere.
In 1933, an
important fragmentary text was unearthed at Dura Europos that contained a
previously unknown Greek harmony of the gospels, dated to the late 2nd century.
This has been important for early Christian studies, particular those of Tatian’s
Diatessaron, a more well-known gospel harmony.
Excavations
have also revealed the ruins of pagan temples dedicated to Greek, Roman and
Palmyrene gods, including a Temple of Bel (a Semitic god) and a Temple of
Adonis (a Greek god).
Preserved in
the Temple of Adonis was a 2nd-century dedicatory inscription, which is now in
the Louvre Museum. Other finds from Dura can be seen at the National Museum in
Damascus and elsewhere.
Δούρα Ευρωπός: Το Μέγιστο Πολυπολιτισμικό Κέντρο της Ιστορίας – Αραμαίοι, Έλληνες, Ρωμαίοι, Ιρανοί
Περισσότερα:
Η Δούρα Ευρωπός είναι αρχαία πόλη, στις όχθες του
ποταμού Ευφράτη, στα σύνορα μεταξύ Μεσοποταμίας και Συρίας. Ιδρύθηκε, ως
στρατιωτική αποικία, μετά το πέρας του Βαβυλωνιακού πολέμου (311-309 π.Χ.) από
τον στρατηγό Νικάνορα (λογικά είναι το ίδιο πρόσωπο που ίδρυσε την Έδεσσα και
την Αντιόχεια Μυγδονική) για λογαριασμό του κυρίου του Σελεύκου Α΄ Νικάτορος
(358-281 π.Χ.), ενός εκ των βασιλικών φίλων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η ονομασία
Ευρωπός προέρχεται από την ομώνυμη πατρίδα του Σελεύκου στην Μακεδονία.
Το 253 ή 256 μ.Χ. καταστράφηκε από τους Πέρσες και
σκεπάστηκε από την άμμο. Όταν, στις δεκαετίες 1920 – 1930, η αρχαιολογική
σκαπάνη την επανέφερε στο φως ο Mikhail Rostovtzeff την είχε αποκαλέσει
«Πομπηία της ερήμου». Η ανακάλυψή της έγινε τυχαία από το βρετανικά στρατεύματα
το 1920.
Dura-Europos
(Greek: Δοῦρα Εὐρωπός), also spelled Dura-Europus, was a Hellenistic, Parthian and Roman
border city built on an escarpment 90 metres (300 feet) above the right bank of
the Euphrates river. It is located near the village of Salhiyé, in today’s
Syria. In 113 BC, Parthians conquered the city, and held it, with one brief
Roman intermission (114 AD), until 165 AD. Under Parthian rule, it became an
important provincial administrative center. The Romans decisively captured
Dura-Europos in 165 AD and greatly enlarged it as their easternmost stronghold
in Mesopotamia, until it was captured by the Sasanian Empire after a siege in
256–57 AD. Its population was deported, and after it was abandoned, it was
covered by sand and mud and disappeared from sight.
Dura-Europos
is extremely important for archaeological reasons. As it was abandoned after
its conquest in 256–57 AD, nothing was built over it and no later building
programs obscured the architectonic features of the ancient city. Its location
on the edge of empires made for a co-mingling of cultural traditions, much of
which was preserved under the city’s ruins. Some remarkable finds have been
brought to light, including numerous temples, wall decorations, inscriptions,
military equipment, tombs, and even dramatic evidence of the Sassanian siege.
Ду́ра-Эвропо́с (греч. Δοῦρα Εὐρωπός) — античный город на Евфрате
(вблизи современного города Сальхиях в Сирии), существовавший примерно с 300
года до н. э. до 256 года. Получил известность в связи с археологическими
находками и хорошо сохранившимися древними фресками. Дура на арамейском
означает «крепость».
Город был основан царём Селевком I Никатором около 300 года до н.
э. среди многих других и просуществовал более 550 лет. Примерно в 100 году до
н. э. перешёл под власть Парфянского царства, а с 165 года — Римской империи. В
римское время Дура-Европос был крупным торговым центром, и большинство
археологических находок относятся к этому периоду времени. В 256 году захвачен
войсками Сасанидов и заброшен.
Селевк, диадох Александра Македонского, выбрал для
поселения своих солдат заброшенную ассирийскую крепость на дороге из Дамаска в
Междуречье и дал ей имя «Дура». Римляне назвали город «Дура-Европос», потому
что местная аристократия состояла из потомков македонцев, то есть они
подчеркнули что город управляется «европейцами» из Македонии. Крепость стояла
на высоком берегу среднего Евфрата, защищённая с трёх сторон крутыми обрывами,
а четвёртая сторона, противоположная от реки и примыкающая к пустыне, была
обнесена длинной прямой стеной с башнями. Размеры города составляют примерно
700 на 1000 м.
Город регулярно спланирован (прямо пересекающиеся
улицы) в селевкидское время, к которому относятся агора, остатки храмов,
цитадель. Со временем гражданское население стало превалировать, и крепость
превратилась в захолустный городок, выросший вокруг рыночной площади. Однако
население можно назвать гражданским лишь условно. В военное время земледельцы
вставали в строй, образуя сословие так называемых клерухов. В социальном отношении
жители делились по родам, как и в Македонии. Земля клерухам давалась в
пожизненную аренду за их службу или службу их детей, оставаясь царской
собственностью.
Dura Europos,
ruined city on the right bank of the Euphrates between Antioch and Seleucia on
the Tigris, founded in 303 B.C.E. by Nicanor, a general of Seleucus I. It
flourished under Parthian rule. The site is in modern Syria, on a plateau
protected on the east by a citadel built on bluffs overlooking the river, on
the north and south by wadis, and on the west by a strong rampart with powerful
defensive towers. Its military function of the Greek period was abandoned under
the Parthians, but at that time it was the administrative and economic center
of the plain extending 100 km between the confluence of the Ḵābūr and
Euphrates rivers and the Abū Kamāl gorge to the south.
I. Archaeology
and History
Initial
archeological exploration of the city took place in 1920-22, under the direction
of Franz Cumont and the sponsorship of the Académie des Inscriptions et
Belles-Lettres in Paris. From 1929 to 1937 Yale University and the Académie
sponsored excavations under the initiative of M. I. Rostovtzeff, who published
Dura-Europos and Its Art, a synthesis of the history of the town and of its
civilization, formed from Greek, Semitic, and Iranian components. This work has
served as the basis for all subsequent studies of the site. In fact, however,
understanding of Dura Europos depended mainly on written materials (parchments,
papyri, inscriptions, and grafitti; see ii, below), paintings, tombs, and
portable objects (e.g., coins, bronzes, and lamps) from the excavations, and
very little attention has been paid to the architectural remains. Although
nearly a third of the town has been excavated, a large number of buildings have
been published only summarily or not at all. It therefore became necessary to
resume the work of publication, and for this reason the Mission Franco-Syrienne
de Doura-Europos was formed in 1986 under the joint direction of the author and
Assad Al-Mahmoud; the major objectives are to reexamine the archeological data,
to make available the entire mass of documentation from previous excavations,
as well as to save the monuments from destruction.
Dura Europos
was brought into the Iranian cultural sphere after the Parthian conquest in
about 113 B.C.E. (Bellinger; Welles). This domination lasted three centuries,
interrupted by a Roman occupation in 115-17 C.E., during Trajan’s expedition to
Ctesiphon. In 165 Dura was conquered by Avidius Cassius and became a stronghold
in the Roman defensive system along the eastern frontier of the empire.
Nevertheless, despite an impressive effort to reinforce its defenses, the town
was unable to withstand the great offensive launched by the Sasanian Šāpūr I
(240-70) in 256; it was taken after a bitter siege, and the population was deported,
thus putting an end to the town’s existence.
The Parthian
period
According to
recent discoveries, Dura Europos, originally a fortress, was constituted as a
city only in the late Hellenistic period and had been only sparsely populated
throughout the Greek period. It was under the Parthians, however, that the city
assumed its essential aspect, as revealed by the excavations, a configuration
only partly modified by the Roman occupation, except for transformation of the
northern sector into a Roman camp. Recent work by the Mission Franco-Syrienne
has permitted some refinement of this picture; certain buildings that had
formerly been attributed to the Parthians can now be dated to the Hellenistic
period. For example, according to Armin von Gerkan, the cut-stone
fortifications of Dura Europos had been built by the Parthians, fearful that
the Greek wall of unbaked bricks would be insufficient against a Roman attack.
Only the northern section of the original western wall survived, which he took
as proof that the project had been rendered unnecessary by the peace concluded
between the Parthians and Augustus in 20 B.C.E. (pp. 4-51). This conclusion was
based more on probabilities extrapolated from the reports of ancient historians
than on archeological discoveries and has been contradicted by the results of
recent soundings and clearing of earlier trenches. It is now clear that it was
the Greeks themselves who built the stone fortifications, in the second half of
the 2nd century B.C.E., and that the use of mud bricks resulted from the
imminent threat from the Parthians, which forced the builders to finish the
wall with more easily obtained material (Leriche and Mahmoud, l990). Similarly,
the reconstruction of the palace of the strategus and its extension to the
north, as well as construction of the second palace in the citadel, which shows
a number of similarities, had been attributed to the Parthian period, but
recent excavations in the interior and at the base of the facade of the former
building have revealed that it belongs to the 2nd century B.C.E., that is, the
Greek period. In a recent study Susan Downey (1988) has also called into
question the restoration of one palace with an ayvān, which was suggested in
the Yale publications and would imply a Parthian construction.
The Parthian
period thus appears to have been primarily a phase of expansion at Dura
Europos, an expansion favored by abandonment of the town’s military function.
All the space enclosed by the walls gradually became occupied, and the
installation of new inhabitants with Semitic and Iranian names alongside
descendants of the original Macedonian colonists contributed to an increase in
the population (Welles et al.). In his celebrated Caravan Cities Rostovtzeff
had argued that this prosperity could have resulted from the town’s position as
a trading center and caravan halt, but this hypothesis has been abandoned, for
nothing uncovered by the excavations has confirmed it. Instead, Dura Europos
owed its development to its role as a regional capital, amply illustrated by
the contents of inscriptions, parchments, and papyri.
In the
Parthian period Greek institutions remained in place (Arnaud), and the
property-zoning scheme established in the Hellenistic period was respected in
new construction; that is, buildings were kept within the limits of
pre-existing blocks 35 x 70 m laid out uniformly over the entire surface of the
plateau, even to a large extent in the interior wadis. The only exceptions were
the quarter of the town southeast of the citadel, which had apparently already
been occupied before the division into lots, and a sector of the agora that had
been invaded by domestic buildings. The ramparts were neglected: Domestic trash
accumulated along the periphery, finally forming a mass so thick that it
prevented access to certain towers on the western wall.
The
architecture of the Parthian period was characterized by a progressive
evolution of Greek concepts toward new formulas in which regional traditions,
particularly those derived from Babylonia, played an increasing role. These innovations
affected both religious and domestic buildings. No secular public building is
known to have been built during the Parthian period, with the possible
exception of a bath constructed of cut stone in the northeast sector of the
town. The evolved Parthian forms generally persisted into the Roman period,
except for buildings in the Roman camp in the northern third of the town, for
example, the palace of the Dux Ripae and the praetorium.
The
architecture of private dwellings varied in detail according to the wealth of
the owner. The systematic layout of the Greek city, in which each house was
supposed to cover one-eighth of a block (ca. 300 m2), was abandoned or modified
through subdivision and consolidation resulting from sales or inheritance
(Saliou). The smallest houses covered one quarter or even less of a Greek lot,
whereas other, more luxurious examples might cover up to half a block. But the
organizing principle of the house remained fundamentally the same: The street
door, often situated at a corner of the house, opened onto a corridor leading
into a central courtyard, which provided access and light to the various rooms
of the house. The principal room, the andrón, was usually situated on the south
side, opening to the north, and was surrounded on all four walls by a masonry
bench; it served as a reception room (Allara). Some houses incorporated
columns, but gabled roofs disappeared in favor of terraces, rooms became
irregular in shape, and several houses had second stories.
Religious
architecture underwent a comparable evolution, traceable through numerous
excavated buildings: the temples of Artemis Nanaïa II and Zeus Megistos II, the
necropolis temple, and the temples of Artemis Azzanathkona, Zeus Kyrios,
Atargatis, Bel, Aphlad, Zeus Theos, Gad, and Adonis. This architecture diverged
more and more from the hypothetical Greek model, if in fact such a model had
ever been introduced at Dura Europos (Downey, 1988, p. 176). All the temples of
the Parthian period have the same basic plan, with variations in detail. A
generally square temenos is enclosed by a blank wall; the naos stands at the
back of the interior courtyard facing the entrance. Against the interior face
of the enclosure wall are a series of rooms for service or secondary cults,
usually built by donors. When the naos is set against the back wall of the
temenos, a narrow space is left between them to provide a separation of the
cella from the exterior world. The building is small, usually square in plan,
and raised on a podium of two or three steps, with one or more altars in front.
The interior is divided in two: the pronaos, which occupies the full width of
the building and is sometimes furnished with tiers of benches on either side of
the entrance, and the cella, usually flanked by two chapels or lateral
sacristies. The cult image on the wall opposite the entrance, either mounted on
a pedestal or painted directly on the surface. All that remains from the Greek
tradition is the occasional presence of a columned facade in front of the
temple or porticoes along the sides of the courtyard, as at the temple of Bel.
It is thus
clear that at Dura Europos entirely original architectural formulas were
perfected during the Parthian period, in both religious and domestic
constructions; the Babylonian element predominated, though with a certain Greek
dressing, but no unequivocal Iranian influence appears. The formula for
religious buildings was followed in all temples, whatever the form of worship
to which they were consecrated, Greek or Semitic.
The only
Iranian cult known at Dura Europos was that of Mithra, which paradoxically had
been introduced into the city by Roman troops in 168. The mithraeum, located
near the western wall in the Roman camp, belongs to the type dedicated to the
cult throughout the Roman world and has no features in common with the other
religious buildings at Dura Europos, except that it stands on a podium. It
appears to have been a single room of modest dimensions with a bench on each of
the longer sides; above the central aisle there was a raised ceiling with a
clerestory. At the end of the room was a niche containing two cultic
bas-reliefs with an altar before them. The entire surface of the room was
covered with painted decoration: scenes from the life of Mithra,
representations of magi and the zodiac around the bas-reliefs in the niche, and
mounted hunting scenes on the side walls.
Although
Iranian influence is difficult to find in the architecture of Dura Europos, in
figurative art it is much more pronounced. In fact, owing to landfill that
preserved religious buildings along the western wall (see below), Dura has
provided the main evidence of a decorative art that seems to have developed in
Parthian domains, reflecting a synthesis of the traditions of the ancient Near
East (linear drawing, two-dimensional forms, stiff poses) and the Hellenic
world (the use of architectural decoration and friezes, types of dress). Furthermore,
in religious settings, those most fully represented, the principle of “Parthian
frontality” prevailed. This convention, according to which all figures, human
or divine, face directly forward, with eyes fixed on the spectator, made its
appearance at Dura very early, in the oldest painting, of the sacrifice of
Conon, in the temple of Bel (probably 1st century C.E.). It persisted until the
destruction of the city, as attested in the frescoes of the synagogue, dating
from 245. It was equally apparent in sculpture and terra-cottas (except for a
statue of Artemis with the tortoise, which comes from a Hellenistic center)
and, for example, in two reliefs of the Gads of Dura and Palmyra. On the other
hand, in frequent narrative scenes of combat and hunting on horseback, like
those in the mithraeum, the horses and wild beasts are portrayed in a flying
gallop, a characteristic that was to be developed in Sasanian art.
The siege of
Dura Europos
The Sasanian
siege of Dura Europos in 256 brought an end to the town’s existence and
immobilized Šāpūr’s army for several months. The determined resistance put up
by the inhabitants forced the assailants to adopt various siege tactics, which
eventually resulted in conquest of the city; the defensive system, the mines,
and the assault ramp were left in place after the deportation of the
population, which permits modern investigators to gain an exact idea of the
military techniques of the Sasanians and the Romans in the mid-3rd century.
It is not
known where the Sasanians located their camp, but traces of their operations
against the city wall still survive (du Mesnil du Buisson). To guard against
the attack, which was clearly expected from the time that the Sasanian empire
was established, the Romans had heightened and reinforced the external faces of
the western and northern ramparts by masking them with thick layers of fill
covered by a mud-brick glacis and thus burying the buildings along the inside
of the wall. The Persians undermined towers 19 and 14 on the western wall in
order to bring them down, but, owing to the filling and the glacis, the towers
were not really destroyed. At the southeast corner of the town they built an
assault ramp 40 m long and 10 m high against the wall to permit troops to
enter; it consisted of a mass of fill packed between two walls of brick and
paved with baked bricks, which made it possible to move a siege machine close
to the wall. Two tunnels, each wide enough to permit several men to advance
abreast, were dug near the body of the ramp. There is no surviving textual
description of the siege of Dura Europos, but Ammianus Marcellinus’ account of
the siege of Amida a century later, in which the same techniques were used,
permits reconstruction of the operations at Dura; the main siege weapons were
catapults, movable towers, and even elephants. Clearly the Sasanian armies had
a sophisticated knowledge of siege techniques.
The
discovery of the body of a Sasanian soldier in one of the trenches has also
yielded precious information. He was equipped with a coat of mail, a sword
ornamented with a jade disk of Central Asian type, and an iron helmet made in
two halves with an iron crest running vertically down the center of the front,
of clearly Mesopotamian and Iranian origin. This type of helmet served as a
model for those adopted in the Roman empire in the 3rd century (James).
The
chronology of the siege operations has given rise to a debate that is still far
from having been resolved. The discovery of Pahlavi inscriptions on the
frescoes of the synagogue does not prove that the town had first been occupied
by the Sasanians during a campaign in 253, three years before the final siege.
It is also improbable that a house near the triumphal arch on the main street,
in which there was a fresco of Sasanian type showing a fight between
cavalrymen, belongs to this putative first occupation. It seems now that this
fresco, several ostraca in Pahlavi found in the palace of the Dux Ripae (Figure
30/13), and the tombs discovered in the town and along the river resulted from
temporary installation of a small Persian detachment in the town after the
victory of 256 (MacDonald; Leriche and Al Mahmoud, 1994).
Τις βιβλιογραφικές παραπομπές μπορείτε να βρείτε εδώ:
Dura Europos
– The Life, Death and Resurrection of an ancient city – Syria
I traveled
to Dura Europos just before the outbreak of the Syrian civil war and were one
of the last to see this magnificent site before it was destroyed.
Dura Europos
was a Hellenistic, Parthian and Roman border city built on an escarpment above
the Euphrates river in eastern Syria.
It was
conquered in 114 AD and finally captured in 165 AD by the Romans (who greatly
enlarged it as their easternmost stronghold in Mesopotamia) and destroyed after
a Sassanian siege in 257 AD. After it was abandoned, it was covered by sand and
mud and disappeared from sight.
Abandoned
after its conquest in 256–7 AD, nothing was built over it and no later building
programs obscured the architectonic features of the ancient city. Its location
on the edge of empires made for a co-mingling of cultural traditions, much of
which was preserved under the city’s ruins.
Some
remarkable finds have been brought to light, including numerous temples, wall
decorations, inscriptions, military equipment, tombs, and even dramatic
evidence of the Sassanian siege during the Imperial Roman period which led to
the site’s abandonment.
After it has been severely looted by the Islamic State in the ongoing Syrian Civil War, it was demolished by ISIS.
Στο νότιο, κατεχόμενο από το Ιράν, Αζερμπαϊτζάν βρίσκεται, πέρα από το Καλεϋμπάρ και πολύ κοντά στα ιρανο-αζερμπαϊτζανικά σύνορα, μια αετοφωλιά στην κορυφή ενός απόκρημνου και βραχώδους βουνού, όπου στα τέλη του 8ου αιώνα, ο Ιρανός μαζδεϊστής Παπάκ (ή και Μπαμπάκ) οργάνωσε την αντίστασή του ενάντια στο Αβασιδικό Χαλιφάτο που ακόμη βρισκόταν στην ακμή του.
Το τοπίο είναι δύσβατο, δυσπρόσιτο και εντελώς έξω από τα οργανωμένα τουριστικά ταξίδια. Μάλιστα στα σοβιετικά χρόνια, ήταν απαγορευμένο σε όλους τους ξένους να προσεγγίσουν εκεί, δεδομένου ότι η τοποθεσία ήταν πολύ κοντά στα σύνορα προς την ΕΣΣΔ και ο διερχόμενος θα μπορούσε να συντάξει μια θαυμάσια έκθεση για την ιρανική άμυνα και τα ορεινά στρατόπεδα των εκεί μπασιτζί (εθελοντών μαχητών) και πασνταράν, των φρουρών της επανάστασης. Ωστόσο, υπήρξε και μια εξαίρεση, ένας μόνον ξένος που στην δεκαετία του 1980 περιπλανήθηκε στα μέρη αυτά και περπάτησε εκείνες τις βουνοπλαγιές για να επισκεφθεί το κάστρο χάρη στο οποίο οι Ιρανοί διατήρησαν μέχρι και σήμερα τις προϊσλαμικές παραδόσεις τους ακόμη κι εξισλαμισμένοι.
Αυτός ήταν ο Έλληνας ιρανολόγος και ανατολιστής, καθ. Μουχάμαντ Σαμσαντίν Μεγαλομμάτης, ο οποίος τότε ετοίμαζε την δικτατορική διατριβή του και μελετούσε κυρίως τους χώρους της ασσυριακής κυριαρχίας στο ιρανικό οροπέδιο (10ο – 7ο προχριστιανικό αιώνα). Παράλληλα, ο Έλληνας ιστορικός και πολιτικός επιστήμονας, ο οποίος δεν ήταν ακόμη μουσουλμάνος και ονομαζόταν Κοσμάς, δημοσίευε στην Ελλάδα, στην Τουρκία, στο Ιράν και σε άλλες χώρες άρθρα σχετικά με το Ιράν, τον πόλεμο Ιράν – Ιράκ, την ιρανική παιδεία και πολιτισμό που ήταν τα μόνα κείμενα στον κόσμο υπέρ του Ιράν κατά την δεκαετία εκείνοι που όλοι οι ανόρφωτοι, ανίδεοι, άξεστοι κι άθλια διεφθαρμένοι Έλληνες δημοσιογράφοι πληρώνονταν για να βρίσουν σαν ξεμωραμένα αυτιστικά τον Χομεϊνί.
Ό,τι γράφηκε στην δεκαετία του 1980 για το Ιράν στην Ελλάδα, την Δυτική Ευρώπη και την Βόρεια Αμερική ήταν ένα ηλίθιο κι αισχρό ψέμμα. Αποβράσματα της κατ’ εντολήν -και μάλιστα καλοπληρωμένης- δημοσιογραφίας, όπως ο Γιάννης Μαρίνος και ο Αθανάσιος Παπανδρόπουλος, ολότελα ανίδεα για το Ιράν και για το κάθε τι στο Ιράν, επαναλάμβαναν σαν μηρυκαστικά την τρισάθλια αγγλική και την γαλλική αντι-ιρανική δημοσιογραφία, αποβλακώνοντας τον μέσο Έλληνα ως ένα παραπάνω θέμα. Αυτοί οι ξεφτιλισμένοι όμως ξεχάστηκαν, αλλά τα εξαιρετικά άρθρα του κ. Μεγαλομμάτη παρέμειναν ως φωτεινή εξαίρεση.
Δεν έμαθα για το Καλέ-γιε Μπαμπάκ και τις εκεί περιπλανήσεις κι έρευνες του Έλληνα ιρανολόγου μετά από μια κατ’ ευθείαν ερώτηση σε μια από τις συναντήσεις μας. Και αν και έχω πάει στο Ιράν, δεν είχα ποτέ διαβάσει σχετικά είτε με το απόμακρο κάστρο είτε με το εθνικό αντιστασιακό αντι-ισλαμικό κίνημα των υστέρων Μαζδεϊστών που 150 χρόνια μετά την ισλαμική κατάληψη του Ιράν ονειρεύονταν ακόμη την ανασύσταση της σασανιδικής αυτοκρατορίας. Όταν όμως ερώτησα τον φίλο κ. Μεγαλομμάτη ποια ήταν τα πιο δυσπρόσιτα σημεία που επισκέφθηκε στο Ιράν, τότε πήρα ως απάντηση δυο ονόματα κάστρων στο βόρειο Ιράν:
– Το Καλέ-γιε Μπαμπάκ και το Καλέ-γιε Αλαμούτ.
Ομολογουμένως, το δεύτερο είναι πολύ πιο φημισμένο από το πρώτο και μου ήταν ήδη γνωστό. Δεν χρειάζεται καν να έχει ταξιδέψει κανείς στο Ιράν για να το ξέρει. Πολλοί μάλιστα το ξέρουν χωρίς να έχουν υπόψει τους το όνομά του! Αυτό γίνεται επειδή πολλοί έχουν διαβάσει την αναφορά του Μάρκο Πόλο στον Γέρο του Βουνού, δηλαδή τον αρχηγό της μυστικής οργάνωσης των Σιιτών Εβδομοϊμαμιστών που είναι περισσότερο γνωστοί με το όνομα Ισμαϊλίγιε (Ισμαηλίτες). Αυτός έλεγχε τους πολεμιστές του, δίνοντάς τους χασίσι για να τους βραβεύσει όταν εκτελούσαν επιτυχώς τις εντολές του, δηλαδή να πάνε ακόμη και πολύ μακριά μέσα στο απέραντο ισλαμικό χαλιφάτο και να δολοφονήσουν συγκεκριμένους αντιπάλους του οπουδήποτε κι αν αυτοί ζούσαν (και η λίστα των στόχων ήταν τεράστια). Έτσι οι Ισμαηλίτες έμειναν περισσότερο γνωστοί ως Χασάσιν (: χασικλήδες), ονομασία από την οποία προέρχεται η γνωστή λέξη assassin (: δολοφόνος) που υπάρχει σε πολλές δυτικές γλώσσες.
Το Καλέ-γιε Αλαμούτ βρίσκεται βαθειά μέσα στην οροσειρά Ελμπούρζ που χωρίζει την Κασπία Θάλασσα και το ιρανικό οροπέδιο, βορειοδυτικά της Τεχεράνης και περίπου στη μέση της διαδρομής από την Ταμπρίζ (: Ταυρίδα) προς την πρωτεύουσα του Ιράν. Το Καλέ-γιε Μπαμπάκ βρίσκεται βόρεια από την Ταυρίδα, δυτικά από τα νοτιοδυτικά άκρα της Κασπίας. Και βεβαίως χρονολογικά προηγείται του Καλέ-γιε Αλαμούτ κατά μερικούς αιώνες. Αλλά υπάρχει μια μεγάλη διαφορά: στο Καλέ-γιε Αλαμούτ δίπλα υπάρχει ακόμη και σήμερα ένα χωριό όπου φτάνει ένας πολύ κακοτράχαλος δρόμος και συνεπώς φτάνουν -έστω με δυσκολία και προχωρώντας πολύ σιγά- αυτοκίνητα. Αντίθετα, τα αυτοκίνητα σταματούν στην κωμοπόλη Καλεϋμπάρ, και από κει και πέρα υπάρχει μόνον ένα μονοπάτι για το Καλέ-γιε Μπαμπάκ.
Οι πλαγιές όλων των εκεί βουνών στα ηπιώτερα σημεία τους είναι περίπου γωνίας 45ο μοιρών! Και το Καλέ-γιε Μπαμπάκ βρίσκεται πάνω σε μια βραχώδη κορυφή που χωρίζεται – από τις τριγύρω εξίσου υψηλές και πιο απρόσιτες κορυφογραμμές – από πολύ βαθειές χαράδρες που καθιστούν κυριολεκτικά την βουνοκορφή άπαρτη κι απόρθητη. Το κλίμα είναι δροσερό ακόμη και το καλοκαίρι στα υψόμετρα εκείνα που καλύπτονται από χιόνι για πολλούς μήνες τον χρόνο. Μάλιστα, η επιστροφή είναι πιο δύσκολη από τον πηγαιμό γιατί πρέπει να συγκρατηθείς να μη σε πάρει η φόρα στο κατωφερικό και κακοτράχαλο μονοπάτι. Τα εφόδια που πρέπει κανείς να πάρει, όταν πηγαίνει προς τα κει, είναι πολλά κι άφθονο νερό είναι απαραίτητο, επειδή εύκολα διψάει κάποιος από την τρομερή φυσική προσπάθεια. Έτσι, κι οι Ιρανοί πασνταράν που είδαν κατά το σούρουπο τον κ. Μεγαλομμάτη να κατεβαίνει πολύ διψασμένος έστιψαν λεμόνι στο τέταρτο ποτήρι νερό που του έδωσαν να πιει για να προλάβουν να μην τους πιει όλο το απόθεμα που είχαν μαζί τους στις σκηνές που έμεναν.
Για τους Χοραμίτες πολεμιστές του Μπαμπάκ όμως όλα αυτά θα ήταν τρομερές πολυτέλειες κι η ζωή στο κάστρο θα πρέπει να ήταν τρομερά λιτοδίαιτη και πολύ αυστηρή. Ουσιαστικά, οι Χοραμίτες αποτελούν το σημαντικώτερο και μαζικώτερο ιρανικό μαζδεϊστικό κίνημα και προσπάθεια εξέγερσης στο αβασιδικό χαλιφάτο. Οι προηγούμενες εξεγέρσεις κατά της ισλαμικής εξουσίας της Βαγδάτης και πιο πριν της Δαμασκού, ήταν πιο βραχύβιες, λιγώτερο μαζικές και όχι τόσο καλά οργανωμένες. Υπό τον Μπαμπάκ, σχεδόν όλο το ορεινό τμήμα του Νότιου Αζερμπαϊτζάν έφυγε εκτός της χαλιφατικής εξουσίας. Ήταν ένα μη ισλαμικό Ιράν – μικρό και βραχύβιο βεβαίως.
Οι Χοραμίτες είναι κι οι τελευταίοι τους οποίους μπορούμε να αποκαλέσουμε ‘μαζδεϊστές’. Ιστορικοί ισλαμικών χρόνων αναφέρουν πολλές πληροφορίες γι’ αυτούς τους άτομους μαχητές που τα έβαλαν ενάντια στην μόνη υπερδύναμη του τότε κόσμου, θέτοντας σε κίνδυνο ένα πολύ ευάλωτο κι ευπαθές τμήμα των βορείων συνόρων του χαλιφάτου – το προς τον Καύκασο. Σημειωτέον ότι στα χρόνια των Χοραμιτών, η αβασιδική χαλιφατική επικράτεια εκτεινόταν από τα δυτικά άκρα της Κίνας μέχρι το Μαρόκο και την Μαυριτανία, έτσι μετατρέποντας το κράτος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία σε ασήμαντους νάνους.
Με την καταστολή του κινήματος των Χοραμιτών, οι περισσότεροι Ιρανοί που δεν είχαν ακόμη αποδεχθεί το Ισλάμ προσχώρησαν στην νέα θρησκεία με την πείσμονα αντίληψη να διατηρήσουν μέσα στο νέο πλαίσιο δοξασιών τους όλον τον πλούτο των προϊσλαμικών ιρανικών μυθικών παραδόσεων και της Ιστορίας τους. Αυτό το υλικό άρχισε να αναμοχλεύεται και να αναπλάθεται σε πολλές και ποικίλες ‘Ιστορίες Βασιλέων’ (Σαχναμέ: ‘Βιβλίο Βασιλέων’) όπου ιρανικός και τουρανικός μύθος, θρύλος, ιστορία και παραδόσεις αναμείχθηκαν. Από αυτόν τον επικό – μυθικό κύκλο προέκυψε ο Φερντοουσί, ποιητής του πιο γνωστού (από τα πολλά υπαρκτά), του πιο μακροσκελούς, και του ποιητικά ανώτερου Σαχναμέ.
Όταν στην ίδια περίοδο με τον Φερντοουσί εμφανίζονται και τα πρώτα δείγματα παρσιστικής λογοτεχνίας, είναι εμφανής η διαφορά: η παρσιστική θεολογία αποτελεί μόνο μια μακρινή σκιά των θρησκευτικών μαζδεϊστικών κειμένων, κι αυτό είναι πολύ φυσικό. Οι Παρσιστές ιερείς δεν ήταν το αυτοκρατορικό ιερατείο μιας μεγάλης στρατοκρατικής χώρας αλλά καταδιωγμένοι από το χαλιφάτο Ιρανοί πρόσφυγες στο Γκουτζράτ, πέρα από το Δέλτα του Ινδού όπου σταμάτησαν τα πρώιμα ισλαμικά στρατεύματα, καταλύοντας το σασανιδικό Ιράν. Αλλά, παρά τις διαφορές τους με τους Μαζδεϊστές ιερείς του 5ου και του 6ου αιώνα, οι Παρσιστές ιερείς του 9ου αιώνα παρέμειναν πολύ πιο κοντά στις μαζδεϊστικές σασανιδικές θέσεις, δοξασίες, ιστοριογραφία και κοσμοθεώρηση: στα κείμενά τους, όπως και στα σασανιδικά κείμενα, ο Μέγας Αλέξανδρος παρουσιάζεται αρνητικά. Αντίθετα, ο Φερντοουσί, επηρεασμένος από το Ισλάμ, περιγράφει τον Μέγα Αλέξανδρο με πολύ θετικά λόγια, εξυψώνοντάς τον σε υπόδειγμα σάχη του Ιράν.
Και το λογικό παράδοξο είναι ότι το έργο του μουσουλμάνου Φερντοουσί εκτιμάται περισσότερο από τους παρσιστές παρά από τους πιστούς μουσουλμάνους. Όμοια με τους παρσιστές εκτιμούν ιδιαίτερα το έργο του Φερντοουσί και όσοι Ιρανοί μουσουλμάνοι δεν τηρούν τους τύπους της μουσουλμανικής πίστης και δέχονται το προϊσλαμικό ιρανικό παρελθόν ως το κεντρικό άξονα της ταυτότητάς τους. Αυτοί είναι όσοι υποστηρίζουν ένα κοσμικό κράτος στο Ιράν κατά τα πρότυπα του πολύ αγαπητού στο Ιράν Κεμάλ Ατατούρκ ή ακόμη του τελευταίου σάχη, κι απορρίπτουν τους Αγιατολάχ.
Αλλά ο αγώνας των Χοραμιτών είναι το τι διατήρησε τις ιρανικές παραδόσεις μέχρι τον Φερντοουσί, και υπό μια έννοια δεν θα υπήρχε Φερντοουσί χωρίς τον Μπαμπάκ, τον ηγέτη των Χοραμιτών, και το κάστρο του, το Καλέ-γιε Μπαμπάκ. Τα τελευταία χρόνια, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, Παρσιστές και Μουσουλμάνοι Ιρανοί (όσοι από τους δεύτερους αξιολογούν περισσότερο τον προϊσλαμικό ιρανικό πολιτισμό από την ισλαμική τους ταυτότητα), όπως και πολλοί Αζέροι (άλλωστε οι Αζέροι είναι το πολυπληθέστερο έθνος του Ιράν), επισκέπτονται το Καλέ-γιε Μπαμπάκ, όπου έχουν γίνει εργασίες αναστήλωσης των μνημείων, ενώ και το κακοτράχαλο μονοπάτι έχει βελτιωθεί.
Δείτε το βίντεο:
Кале-е Бабак (Крепость Бабека / قلعه بابک): оплот Бабека Хоррамдина, предводителя Хуррамитов
против Багдада Аббасидов
Город-крепость
Базз (перс. قلعه بابک) — располагается в 3
километрах юго — западнее поселка Калейбер Карадагского района остана Восточный
Азербайджан Ирана. Эта крепость в народе более известна под названием Крепость
Бабека, так как она была одним из основных убежищ, пристанищ предводителя
восстания иранских Хуррамитов Бабека. Во время археологических раскопок на
территории крепости Базз были найдены монеты относящиеся к государствам
Ильдегизидов и Византии. Начиная с 1999 года ежегодно в день рождения Бабека
южные азербайджанцы вместе с руководством организации Движения Национального
Пробуждения Южного Азербайджана, чтят память народных героев, совершая шествие
к крепости.
Средневековые
источники свидетельствуют, что центром и столицей хуррамитов в Азербайджане, во
главе которых вначале стоял Джавидан, а затем болеe двадцати лет Бабек, был
город-крепость Базз. Табари сообщает, что Базз был “областью и городом Бабека”. Масуди
пишет, что Бабек поднял восстание “в горах Баззайн, что в стране Азербайджан”. С.Нафиси
на своей карте помешает Базз восточнее Балхава и указывает, что “область
Базз, город Базз, гора Базз, или Баззайн, находились близ теперешней области
Талыш, на восточном краю Муганской равнины и западном берегу Каспия”.
Бируни пишет, что “Базз – страна Бабека
ал-Хуррами”. С. Ибрагимов и В.Ф. Минорский полагают что Базз был в горной
местности Караджадаг
(т. е. Карадах). Масуди оставил нам наиболее точное определение
месторасположения Базза: “Аракс течёт между страной Баззайн, родиной
Бабека ал-Хуррами, в Азербайджане и горой Абу Мусы, составляющей часть страны Аран”.
Бабек (перс.
بابک خرمدین), также
Бабак Хоррамдин, Папак (около
789—800, Билалабад, ныне в остане Ардебиль — январь 838, Самарра, ныне в Ираке)
— руководитель восстания иранских хуррамитов против Арабского халифата с
центром в Северо-Западном Иране, в провинции Азербайджан (к югу от Аракса[8],
расположенном ныне на территории Иранского Азербайджана и юго-восточных
регионов Азербайджанской Республики),
охватившего также другие области Ирана и Закавказья. Согласно Масуди и
«Фихристу» Ибн ан-Надима, власть Бабека, в пик его славы, распространялась на
юге до Ардебиля и Маранда, на востоке — до Каспийского моря и города Шемаха в
Ширване, на севере — до Муганской степи и берегов реки Аракс, а на западе до
районов Джульфы,
Нахичевана и Маранды. Британский историк К. Э. Босуорт отмечает, что
восстание Бабека показало прочность родовых иранских местных ощущений в Азербайджане. Иранский
историк С. Нафиси считает Бабека борцом за свободу Ирана.
Pāpak Fort (Persian: دژ بابک) or Babak Castle (Persian: قلعه بابک) is a large citadel on the top of a mountain in the
Arasbaran forests, 6 km southwest of Kalibar City in northwestern Iran. It was the
stronghold of Babak Khorramdin, the leader of the Khurramites in Iranian
Azerbaijan who fought the Islamic caliphate of Abbassids
The castle,
built on 2300–2600 meter heights, surrounded by 400 to 600 meter gorges, is
accessed via a long series of broken steps that lead to the top of a hill.
Thereafter, the easiest route is a long dirt track. No signs lead to the
Castle. At the end of the dirt track, the route turns left. The first sign of
the ruins appears on the left, leaving two peaks to cross. The first peak has
views of the Castle. After ascending a second peak, with additional ruins, the
trail passes sheer cliffs on the right with no railings. From the castle, the
surrounding Arasbaran oak forest, jagged cliffs, mountains in the distance, and
Iranian history combine inform the visitor’s perspective. The last stretch is a
narrow passageway and a 200 meter corridor-shaped temple. The castle is
believed to belong to the Parthian dynasty, as modified under the Sasanid
dynasty.
Bābak Ḵorramī (d. Ṣafar, 223/January, 838), leader of the Ḵorramdīnī or
Ḵorramī uprising in Azerbaijan in the early 3rd/9th century which engaged
the forces of the caliph for twenty years before it was crushed in 222/837.
The fullest
account of Bābak’s career comes from a lost Aḵbār Bābak by
Wāqed b. ʿAmr Tamīmī, which is quoted in the
Fehrest of Ebn al-Nadīm (ed. Flügel, pp. 406-07) and was probably used by
Maqdesī (Badʾ VI, pp. 114-18;
see Sadighi, p. 234). Other accounts are less detailed and show variations.
The name
Bābak is found in all the sources, but Masʿūdī also says that
“Bābak’s name was Ḥasan” (Morūj VII, p. 130, ed. Pellat, IV, sec. 2814).
The statements about his parentage and background are unclear and inconsistent,
sometimes fantastic and incredible. His father’s name is variously given as
Merdas/Merdās (Samʿānī, ed.
Margoliouth, fol. 56a); ʿAbd-Allāh, a native
of Madāʾen (Fehrest, p. 406); Maṭar, a
vagabond (men al-ṣaʿālīk; Ṭabarī, III,
p. 1232); and ʿĀmer b. Aḥad from the
Sawād region who had gone to Ardabīl (Abu’l-Maʿālī, chap. 5). According to Wāqed, however, ʿAbd-Allāh, Bābak’s father, was a cooking-oil vendor
who had left his home town Madāʾen for the
Azerbaijan frontier zone and settled in the village of Belālābād in the Maymaḏ district.
His mother, according to Faṣīḥ (I, p. 283), was a one-eyed woman named Māhrū from a
village in a district belonging to Azerbaijan. On the one hand the stories
about ʿAbd-Allāh and Maṭar may imply
that Bābak’s father had an illicit relationship with this woman, but on the
other hand Dīnavarī (p. 397) asserts: “What seems to us to be true and proven
is that Bābak was a son of Moṭahhar, the son of Abū Moslem’s daughter Fāṭema, and
that the Fāṭemīya group of the Ḵorramīs took
their name from this Fāṭema, not from Fāṭema the daughter of God’s Prophet.” In Masʿūdī’s Morūj (ed. Pellat, IV, p. 144, sec. 2398) Bābak
is described simply as one of the Fāṭemīya group of the Ḵorramīs.
In most of
these accounts, other than Dīnavarī’s, a note of sarcasm and hostility can be
perceived. Our information about Bābak and his revolt comes almost entirely
from adversaries. Merdās is the name of Żaḥḥāk’s father in Ferdowsī’s Šāh-nāma, probably meaning
“man-eater” (mard-ās; see R. Roth, “Die Sage von Dschemschid,” ZDMG 4, 1850,
pp. 417-33, esp. p. 423), however, this view was rejected by Nöldeke, who
considered Merdās to be the same as Arabic Merdās (see Zereklī and Dehḵodā, s.v.
Merdās); its attribution to Bābak may be a disguised reference to his and his
henchmen’s readiness to kill their enemies (Zarrīnkūb, 1355, p. 237). The
coupling of his mother’s name Māhrū “Belle” with the description “one-eyed”
also looks like a sneer. There is no means of knowing whether the kinship with
Abū Moslem, considered probable by Dīnavarī, was a fact or a pretense designed
by Bābak (as by other rebel leaders) to gain support among people who cherished
Abū Moslem’s memory (Ḡ.-Ḥ. Yūsofī, Abū Moslem, sardār-e Ḵorāsān,
Tehran, 1345 Š./1966, pp. 175-78, 165f.), or whether it was subsequently
invented to argue a link between Abū Moslem’s and Bābak’s revolts or to explain
the Ḵorramī veneration for Abū Moslem (cf. Neẓām-al-Molk,
pp. 359, 367-68). Dīnavarī’s mention of a Ḵorramī group named Fāṭemīya after
Abū Moslem’s daughter and of Bābak’s membership of it is repeated in Taʾrīḵ Baḡdād (X, p. 207; see also Madelung, pp. 63-64, 65;
Amoretti, pp. 503ff.).
According to
Wāqed, Bābak’s father, after the birth of Bābak, died from wounds suffered in a
fight during a journey to the Sabalān district. His widow then earned her
living as a wet-nurse for other people’s infants, while Bābak worked as a
cowherd until he was twelve years old. We are told that one afternoon his
mother saw Bābak asleep under a tree, stark naked and with blood at the root of
every hair on his head and chest; but when he woke and stood up, she saw no
trace of blood and said, “I know that my son has a great task ahead” (Fehrest,
p. 406; Maqdesī, Badʾ VI, pp. 114f.; ʿAwfī, pt. 1, chap. 5). Wāqed adds that
Bābak in his youth worked as a groom and servant for Šebl b. Monaqqī (Moṯannā ?) at
the village of Sarāt (Sarāb ?) and learned to play the tanbūr (drum or
mandolin). This must be the source of the statement by Abu’l-Maʿālī (chap. 5, p. 299) that Bābak used to
play the tanbūr and sing songs for the people while working as a fruit vendor
in the village. When he had grown up he went to Tabrīz, where he spent two
years in the service of Moḥammad b. Rawwād Azdī before returning at the age of
eighteen to his home at Belālābād.
Wāqed’s
account of what happened next is, in summary, as follows. Two rich men named
Jāvīdān b. Šahrak (or Sahrak) and Abū ʿEmrān were then
living in the highland around the mountain of Baḏḏ and
contending for the leadership of the highland’s Ḵorramī
inhabitants. Jāvīdān, when stuck in the snow on his way back from Zanjān to Baḏḏ, had to
seek shelter at Belālābād and happened to go into the house of Bābak’s mother.
Being poor, she could only light a fire for him, while Bābak looked after the
guest’s servants and horses and brought water for them. Jāvīdān then sent Bābak
to buy food, wine, and fodder. When Bābak came back and spoke to Jāvīdān, he
impressed Jāvīdān with his shrewdness despite his lack of fluency of speech.
Jāvīdān therefore asked the woman for permission to take her son away to manage
his farms and properties, and offered to send her fifty dirhams a month from
Bābak’s salary. The woman accepted and let Bābak go. It must have been then
that he joined the Ḵorramīs.
In the
Fehrest and elsewhere, Jāvīdān b. Šahrak is said to have been Bābak’s teacher.
From 192/807-08 until 201/816-17 he led a Ḵorramī group named Jāvīdanī after him (Yaʿqūbī, Boldān, p. 272; Masʿūdī, Tanbīh, pp. 321-22; Ebn al-Aṯīr, repr.,
VI, p. 328; Ebn al-ʿEbrī (Bar
Hebraeus), p. 139; Ebn Ḵaldūn, events of 201/817; Faṣīḥ, I, p. 270;
see also G. Flügel, p. 539 nn. 2, 3, and Sadighi, pp. 107ff.).
Sometime
after Bābak’s entry into Jāvīdān’s service, the rival chieftain Abū ʿEmrān sallied forth from his mountain stronghold
against Jāvīdān and was defeated and killed, but Jāvīdān died three days after
the battle from a wound. Some of the writers allege that Jāvīdān’s wife was
already enamored of Bābak, who is said to have been a handsome lad with a good
voice (Abu’l-Maʿālī, chap. 5, p.
300). This allegation may have its root in the marriage of the two after
Jāvīdān’s death (see Sadighi, p. 244). The woman told Bābak of her husband’s
death and added that she was going to announce it to the community the next
day, when she would also claim Bābak as Jāvīdān’s successor, who would restore
the religion of Mazdak and lead the community to triumph and prosperity. On the
following day Bābak appeared before Jāvīdān’s assembled warriors and followers.
When they asked why Jāvīdān had not summoned them before uttering his last
testament, she answered that since they lived in scattered places, sending out
the message would have spread the news, which in turn might have compromised
their security. After securing their obedience to Jāvīdān’s instructions, she
said that according to Jāvīdān’s last testament the night before, his soul
would upon his death enter Bābak’s body and fuse with his soul (the Ḵorramīs
believed in the transmigration of souls, see Ḵorramdīnān),
and that anyone contesting this testament should be excommunicated. All those
present acknowledged Jāvīdān’s mandate to the young man, and at the woman’s
request they bound themselves by a ritual oath to give the same allegiance to
Bābak’s soul as they had given to Jāvīdān’s soul. Then Jāvīdān’s widow married
Bābak in a simple ceremony in the presence of all (Fehrest, pp. 406-07; on the
role of this woman and the position of women in Bābak’s revolt in general, see
Amoretti, pp. 517-18, 508). Abū’l-Maʿālī (chap. 5, p.
300) alleges that the woman poisoned Jāvīdān, while Ṭabarī (III,
p. 1192) and Ebn al-Aṯīr (VI, p. 459) state that Jāvīdān had a son (Ebn
Jāvīdān) whom the Muslims had captured and later released; Sadighi (pp. 244-45)
wonders why this son was not chosen to succeed Jāvīdān. Wāqed and Ṭabarī depict
Bābak as low-born, but Bābak’s reply to his son’s letter after his escape, and
the words of his brother ʿAbd-Allāh to Ebn Šarvīn
Ṭabarī, the officer appointed to take him to Baghdad (Ṭabarī, III,
pp. 1221, 1223), suggest that they were of noble family (Sadighi, pp. 239-41).
Bābak must
have absorbed ideas and beliefs current among the Ḵorramīs
after his entry into Jāvīdān’s service and adhesion to the sect. The epithet Ḵorramī or Ḵorramdīn
given to Bābak in the sources denotes membership of this sect. The name has
been explained as referring to Ḵorrama, the wife of Mazdak (Sīāsat-nāma, p. 319;
Mojmal al-tāwārīḵ, p. 354) or to a village named Ḵorram near
Ardabīl (surmise of Naṣr quoted by Yāqūt, Moʿjam II, p. 362), but these attributions
are questionable. Other writers take ḵorram to be the adjective normally meaning “verdant”
or “joyous” and interpret it as “permissive” or “libertine.” Ḵorramdīn
appears to be a compound analogous to dorostdīn (orthodox) and Behdīn
(“Zoroastrian”; see Sadighi, p. 195; Nafīsī, p. 21; Madelung, p. 63), and since
joy was one of the forces governing the world in the Mazdakite religion (see
Yarshater, pp. 1005-06), the name Ḵorramdīn appears to confirm the assertion in several
sources that the sect was an offshoot of Mazdakism (Masʿūdī, Tanbīh, p. 322; Fehrest, pp. 405-06; Sīāsat-nāma,
p. 319; Mojmal, pp. 353-54; Abu’l-Maʿālī, chap. 5, p.
300; see also Sadighi, pp. 187f., 197; Yarshater, pp. 1003-04; and Nafīsī, p.
21). Many modern scholars regard them as “neo-Mazdakites” (e.g., Madelung, p. 64;
Amoretti, p. 503; Yarshater, p. 1011; Zarrīnkūb, 1343 Š./1964, p. 544). Under
Bābak’s leadership the Ḵorramīs, who are described as having been before
Bābak’s time peaceful farmers, refraining from killing or harming other people
(Maqdesī, Badʾ IV, pp. 30-31;
Fehrest, p. 406; ʿAwfī, pt. 1, chap.
5), changed into militants eager to fight and kill, to seize or destroy
villages, and to raid caravans (Dīnavarī, p. 397; Ṭabarī, s.a.
220/835; Abu’l-Maʿālī, chap. 5). Bābak incited
his followers to hate the Arabs and rise in rebellion against the caliphal
regime. The reports state that Bābak called men to arms, seized castles and
strong points, and ordered his warriors to kill people and destroy villages,
thereby barring roads to his enemies and spreading fear. Gradually a large
multitude joined him. There had long been groups of Ḵorramīs
scattered in Isfahan, Azerbaijan, Ray, Hamadān, Armenia, Gorgān, and elsewhere,
and there had been some earlier Ḵorramī revolts, e.g., in Gorgān jointly with Red
Banner (Sorḵ-ʿalamān) Bāṭenīs in the
caliph Mahdī’s reign in 162/778-79, when ʿAmr b. ʿAlāʾ, the governor of Ṭabarestān,
was ordered to repulse them, and at Isfahan, Ray, Hamadān, and elsewhere in
Hārūn al-Rašīd’s realm, when ʿAbd-Allāh b.
Mālek and Abū Dolaf ʿEjlī put them down
on the caliph’s behalf (Sīāsat-nāma, pp. 359-60; Faṣīḥ, I, pp.
230-31; cf. Madelung, p. 64; Amoretti, pp. 504-05); but none had the scale and
duration of Bābak’s revolt, which pinned down caliphal armies for twenty years.
After his emergence, the Ḵorramī movement was centered in Azerbaijan and
reinforced with volunteers from elsewhere, probably including descendants of
Abū Moslem’s supporters and other enemies of the ʿAbbasid caliphate. The figures given for the
strength of Bābak’s army, such as 100,000 men (Abu’l-Maʿālī), 200,000 (Masʿūdī, Tanbīh, p. 323), or innumerable (Tabṣerat al-ʿawāmm, p. 184; Baḡdādī, p. 267) are doubtless highly exaggerated but at
least indicate that it was large.
In most of
the sources the start of Bābak’s revolt is placed in the year 201/816-17 in
al-Maʾmūn’s reign, when the Ḵorramīs
began to infiltrate neighboring districts and create insecurity in Azerbaijan.
On or before that date, according to some sources, Ḥātem b. Harṯama, the
governor of Armenia, learned that his father Harṯama b. Aʿyan had, despite loyal service to al-Maʾmūn, been flogged and imprisoned on the caliph’s order
and been killed in prison at the behest of the minister Fażl b. Sahl (Ṭabarī, II,
p. 1026). Ḥātem b. Harṯama therefore planned to rebel and wrote letters to
local commanders urging them to defy al-Maʾmūn, but at this
juncture he died. One of those to whom he wrote was Bābak (or probably
Jāvīdān), who was greatly encouraged thereby (Ebn Qotayba, p. 198; Yaʿqūbī, II, p.
563; Sadighi, p. 238 n. 3).
Al-Maʾmūn at first paid scant attention to Bābak’s revolt,
evidently because he was living in distant Khorasan and preoccupied with
matters such as the designation of his successor, the actions of Fażl b. Sahl,
and the backlash at Baghdad. Thus contemporary circumstances as well as
popular dislike of Arab rule favored Bābak and his followers. In 204/819-20
al-Maʾmūn moved to Iraq, and after dealing
with the dissidents at Baghdad, he sent Yaḥyā b. Moʿāḏ to subdue
Bābak’s revolt. This general fought Bābak in several battles but without
success. Thereafter al-Maʾmūn showed more
concern and regularly dispatched well-armed forces to Azerbaijan. In 205/820-21
ʿĪsā b. Moḥammad b. Abī
Ḵāled was appointed governor of Armenia and Azerbaijan with
responsibility for operations against Bābak, but his force was caught and
smashed by Bābak’s men in a narrow defile. ʿĪsā either ran for his life or was killed by Bābak (Ṭabarī, III,
p. 1072).
In
209/824-25 al-Maʾmūn chose Zorayq
b. ʿAlī b. Ṣadaqa (Ṣadaqa b. ʿAlī in Ṭabarī, ʿAlī b. Ṣadaqa known as Zorayq according to Ebn al-Aṯīr) to
govern Armenia and Azerbaijan and organize the war, and put Aḥmad b.
Jonayd Eskāfī in command of an expedition against Bābak. Aḥmad b.
Jonayd was taken prisoner by Bābak while Zorayq failed to prosecute the war,
and al-Maʾmūn then put Ebrāhīm b. Layṯ b. Fażl in
charge. In 212/827-28 the caliph sent a force under Moḥammad b. Ḥomayd Ṭūsī to
punish Zorayq, who had rebelled, and to subdue Bābak. This general succeeded
after some delay in capturing Zorayq and dispersing his group of rebels and
then, having obtained reinforcements and made thorough preparations, set out
against Bābak. In the contest between them, which, went on for six months, Moḥammad b. Ḥomayd won
several victories, but in the last battle in 214/829 his troops, who in
compliance with his strategy had advanced three parasangs into the mountains,
were attacked in a steep pass by Bābak’s men, who rushed down from an ambush
higher up; the troops then fled, leaving behind only Moḥammad b. Ḥomayd and
some officers, who were all killed. The death of this general prompted poetic
laments such as a qaṣīda by Abū Tammām, two verses from which are quoted in
Dīnavarī (p. 398). From the statements of Ṭabarī (s.a. 214/829), Yaʿqūbī, and others it appears that al-Maʾmūn then either appointed ʿAbd-Allāh b. Ṭāher to the governorship of Jebāl, Armenia, and
Azerbaijan, or gave him the choice between this and the governorship of
Khorasan. He in fact chose or was ordered to go to Khorasan (Sadighi, pp.
248-49) but according to one account (Sīāsat-nāma, p. 361) he first sent a
force against Bābak, who took refuge in a castle. The caliph appointed ʿAlī b. Hešām, the governor of Jebāl, Qom, Isfahan, and
Azerbaijan, with the responsibility to lead the operations against Bābak;
allegedly he oppressed the inhabitants, killing men and confiscating
properties, and even planned to kill al-Maʾmūn’s emissary ʿOjayf b. ʿAnbasa and then to
join Bābak; but he was arrested by ʿOjayf and delivered to
al-Maʾmūn, who ordered his execution in
217/832 (Ṭabarī, III, pp. 1108f.). Al-Maʾmūn then entrusted
the governorship of Jebāl and conduct of operations against the Ḵorramīs to Ṭāher b.
Ebrāhīm. For the time being, however, the caliph’s campaign against the
Byzantines precluded large-scale action against the Ḵorramī
rebels, who gained further ground. Al-Maʾmūn died on the
campaign in 218/833. His moves against Bābak had failed, but his concern with
the problem is revealed in his testamentary advice to his successor al-Moʿtaṣem in which al-Maʾmūn exhorts him
not to spare any effort or resources to crush Bābak’s revolt (Ṭabarī, III,
p. 1138).
The
persistence of Bābak’s revolt and the failure of the caliphal generals and
expeditionary forces to quell it had various reasons. His stronghold Baḏḏ was
situated in impenetrable mountains with intricate defiles and passes, where,
according to Baḷʿamī (see Kāmbaḵš Fard, Barrasīhā-ye tārīḵī 1/4, Dey,
1345 Š./November-December, 1966-67, pp. 9-10), a handful of men could stop
thousands of advancing troops. Severe winter weather and heavy rain and
snowfalls made operation against Baḏḏ impossible in winter. Often Bābak used his positional
advantage to surprise the enemy and kill large numbers of them. While Baḷʿamī and
others describe Bābak’s following as made up of local farmers and poor people,
several writers call them “thieves, heretics, and profligates” (ʿAwfī, pt. 1, chap. 5). It can be inferred that Bābak
won wide support among peasants and poor villagers of the
Azerbaijan highlands who hoped for a better future through the revolt’s success
(Amoretti, pp. 507-08), but it is not improbable that some joined for
expediency or out of fear.
The Iranian
Archeology Department has identified the site with ruins (called Qaḷʿa-ye Jomhūr,
probably after the surrounding Jomhūr mountains) in the present district of
Ahar, located 50 km from Ahar town on a height above the left bank of a
tributary of the Qarasū 3 km southwest of the village of Kalībar (Report of the
Department’s mission in the summer of 1345 Š./1966). Aḥmad
Kasrawī’s researches had already pointed to the site near Kalībar (Šahrīārān-e
gomnām, 2nd ed., Tehran, 1335 Š./1956, p. 149). The remains consisting of
fortifications and a large building rest on a mountaintop 2,300-2,600 m above
sea level, surrounded on all sides by ravines 400-600 m deep. The only access
is by a very narrow track through gorges, up steep slopes, and across patches
of dense forest. The final approach to the castle’s gate is through a
corridor-like defile wide enough for only one man to walk at a time. Old siege
engines could not be brought up here. To reach the large building from the
castle’s walls one had to climb about 100 m higher up by a narrow path passable
only by one man at a time along the ridge, which is surrounded by a forested
ravine 400 feet deep (see Kāmbaḵš Fard, “Qaḷʿa-ye Jomhūr ya Dež-e Baḏḏ,” Honar o
mardom 50, Āḏar, 1345 Š./November-December, 1966, pp. 2-6;
Barrasīhā-ye tārīḵī 1/4, pp. 3-18 and plates 2, 4, 5, 9, 11; Torbatī Ṭabāṭabāʾī, pp. 466-71; Flügel, p. 539 n. 1; Nafīsī, pp. 37-39;
Abū Dolaf Mesʿar b. Mohalhel Ḵazrajī,
al-Resāla al-ṯānīa, ed. V. Minorsky, Cairo, 1955, p. 6; for further
details see Baḏḏ).
Bābak’s hand
was greatly strengthened by his possession of this inaccessible mountain
stronghold, to which the Arabic poet Boḥtorī, amongst others, refers in verses quoted by Yāqūt
(I, p. 361). Baḏḏ was not Bābak’s only castle, however, as there are
mentions of several others, some of which can be identified with surviving
ruins (Nafīsī, pp. 69-71; Ṭabāṭabāʾī, pp. 472-75). At
that time there were Ḵorramīs scattered in many regions besides Azerbaijan,
reportedly in Ṭabarestān, Khorasan, Balḵ, Isfahan,
Kāšān, Qom, Ray, Karaj, Hamadān, Lorestān, Ḵūzestān, Baṣra, and
Armenia (Nafīsī, pp. 32-33). According to the Fehrest (pp. 405-06) and Masʿūdī (Tanbīh, p. 322), Bābak’s sway at the height of
his career extended “southward to near Ardabīl and Marand, eastward to the
Caspian Sea and the Šamāḵī district and Šervān, northward to the Mūqān (Moḡān) steppe
and the Aras river bank, westward to the districts of Jolfā, Naḵjavān, and
Marand” (see Nafīsī, p. 36 and map).
The Ḵorramī
danger was thus a matter of a grave concern to al-Moʿtaṣem on his accession to the caliphate in Rajab,
218/August, 833, and all the more so when later in the same year a large number
of men from Jebāl, Hamadān, and Isfahan went over to the Ḵorramī and
encamped near Hamadān. To deal with them al-Moʿtaṣem sent a force under Esḥāq b.
Ebrāhīm b. Moṣʿab, who was also made governor of Jebāl. In the
subsequent battle near Hamadān several thousand (60,000 in Ṭabarī and
Ebn al-Aṯīr) Ḵorramīs were killed, but a large number escaped to
Byzantine territory, whence they came back later to resume their fight (Ṭabarī, III,
p. 1165; Ebn al-Aṯīr, VI, p. 441; Sīāsat-nāma, pp. 362-63). In Jomādā I,
219/May, 834 many Ḵorramī prisoners were brought by Esḥāq b.
Ebrāhīm to Baghdad (Ṭabarī, III, p. 1166; Ebn al-Aṯīr, VI, p.
444). Bābak’s revolt, however, was still in full swing, and the slaughter of so
many Ḵorramīs seems to have strengthened his men’s will to fight. In 220/835
al-Moʿtaṣem placed Ḥaydar b. Kāvūs Afšīn, a senior general and a son of
the vassal prince of Osrūšana, in command of an expedition to destroy Bābak.
According to most of the sources, al-Moʿtaṣem not only
made Afšīn governor of Azerbaijan and seconded high-ranking officers to serve
under him, but also ordered exceptionally large salaries, expense allowances,
and rations for him; Afšīn was to receive 10,000 dirhams per day spent on
horseback and 5,000 dirhams per day not so spent. For rapid transmission of
messages, the caliph ordered that a swift horse with a rider should be
stationed at every parasang-pillar between Sāmarrā and the Ḥolwān (now
Pā-ye Ṭāq) pass and beyond Ḥolwān as far as Azerbaijan watchmen should be posted
on hills with the task of uttering a loud shout on the approach of a courier so
that the rider at the nearby station might get ready to take the leather pouch
(ḵarīṭa) and carry it to the next station; in this way the pouches were
carried from Afšīn’s camp to Sāmarrā in four days or less (Ṭabarī, III,
p. 1229).
Before Afšīn’s
departure, al-Moʿtaṣem had sent
Abū Saʿīd Moḥammad b.
Yūsof Marvazī to Ardabīl with instructions to rebuild the forts between Zanjān
and Ardabīl which Bābak had demolished and to make the roads safe by posting
guards. Abū Saʿīd Moḥammad set
about these tasks. A band of mounted Ḵorramī led by a certain Moʿāwīa broke into one sector, intending to surprise Abū
Saʿīd Moḥammad with a
night attack, but Abū Saʿīd Moḥammad and
his soldiers got word and blocked Moʿāwīa’s way; in the
ensuing fight some Ḵorramīs were killed, others were captured, and the
skulls and the prisoners were sent to Baghdad. Ṭabarī (III,
p. 1171; cf. Ebn al-Aṯīr, VI, p. 447) records this as Bābak’s first defeat.
A later incident also boded ill for Bābak. Previously Moḥammad b. Boʿayṯ, the lord of a strong castle named Qaḷʿa-ye Šāhī,
had been well-disposed to Bābak and willing to accommodate his men when they
came to the neighborhood; but when Bābak sent a company under a captain named ʿEṣma, Moḥammad b. Boʿayṯ first made
them drunk, then threw ʿEṣma into
chains and enticed the men one by one into the castle and killed most of them,
only a few being able to escape. ʿEṣma was sent
to al-Moʿtaṣem, who before jailing him obtained useful information
from him about Bābak’s territory and tactics and about tracks in the area (Ṭabarī, III,
p. 1172; Ebn al-Aṯīr, VI, pp. 447-48).
On arriving
in Azerbaijan, Afšīn camped at a place on the Ardabīl road called Barzand at a
distance of 15 parasangs from Ardabīl (Eṣṭaḵrī, p. 192; Moqaddasī, pp. 378, 381; Yāqūt, I, p. 382;
Nozhat al-qolūb, pp. 90, 182). He repaired the forts between Barzand and
Ardabīl and made traffic possible by providing road guards, caravan escorts,
and halting places. He also spent a month at Ardabīl gathering knowledge of the
topography and tracks from informants and spies. If he caught any of Bābak’s
spies, he pardoned them and paid them to spy for him at twice the rate that
Bābak had paid. One such intelligence report was that Bābak knew that al-Moʿtaṣem had sent Boḡā the Elder (a senior general) with a large sum of
money for the pay and expenses of the troops and was planning a raid to seize
this money. Afšīn used this information to lure Bābak into a full engagement,
in which many of Bābak’s comrades were killed. Bābak himself got away to the
Mūqān plain and thence to Baḏḏ (Ṭabarī, III, pp. 1174-78; Ebn al-Aṯīr, VI, pp.
449-51).
When Bābak
came under attack from Afšīn’s army, he is said to have written a letter to the
Byzantine emperor Theophilus (r. 829-42), begging him to lead an expedition
into Azerbaijan; but Theophilus’s march into caliphal territory with a force
including fugitive Ḵorramīs did not take place until after the capture and
execution of Bābak in 223/838; the authenticity of Bābak’s letter is open to
question (Sadighi, p. 257 n. 3). Details of numerous engagements between
Bābak’s men and Afšīn’s troops before the fall of Baḏḏ are given
by Ṭabarī and Ebn al-Aṯīr (s.a. 220/835-222/837) and recapitulated by Nafīsī
(pp. 97-117). Also mentioned are various precautions which Afšīn took at this
time, such as trench-digging, patrolling, hiring local highlanders as spies,
and sending detachments to strategic points. Whenever he needed money or
supplies, he informed al-Moʿtaṣem by means
of swift couriers and soon got what he wanted. The caliph regularly sent him
instructions on tactics and precautions, and gave him every encouragement. On
one occasion al-Moʿtaṣem
dispatched Jaʿfar Dīnār known as
Ḵayyāṭ (the Tailor), who had been a senior general in al-Maʾmūn’s reign, and Aytāḵ the Turk, a
slave-soldier who superintended the caliphal kitchen, with reinforcements and
money for Afšīn and also several ass-loads of iron spikes to be strewn around
the camp as a precaution against night raids. When Bābak heard of the arrival
of Jaʿfar and Aytāḵ, he is said
to have informed Theophilus, “Moʿtaṣem has no
one else left, so he has sent his tailor and his cook to fight me” (Sadighi, p.
257). Bābak and his men remained in control of the highland and with their
ambushes and surprise attacks, often frustrated Afšīn’s plans. They repeatedly
captured supplies which Afšīn had ordered from Marāḡa and
Šervān. Afšīn’s tactics were to lure Bābak’s men away from their mountain
fastnesses and engage them in the open and to foil their ambushes by efficient
reconnaissance. But his officers, eager to bring the matter to a head,
complained of his inaction and even accused him of conniving with Bābak. More
encounters took place with heavy losses to both sides and finally Afšīn reached
the mountain facing the gate of Baḏḏ and camped there, only a mile away. Bābak, losing
hope, came out to meet him and requested a safe-conduct from the caliph.
According to Yaʿqūbī (Taʾrīḵ II, pp. 578f.), Afšīn refused, but when Afšīn
demanded hostages, Bābak offered his son or others of his followers and asked
Afšīn to restrain the troops from attacking. By then, however, fierce fighting
with the castle’s defenders had started, and in the end Afšīn’s troops scaled
the walls of Baḏḏ and hoisted their flags. Afšīn entered the castle and
had it demolished after it had been plundered (Ṭabarī, III,
pp. 1233-34; Masʿūdī, Tanbīh, pp.
93, l60). Many of Bābak’s men scattered in the mountains and escaped. Bābak, together with
some members of his family and a few of his warriors, slipped away by mountain
tracks, heading for Armenia. Baḏḏ fell on 9 Ramażān 222/15 August 837.
Afšīn, who
had already dispatched a request to the caliph for a safe-conduct for Bābak,
learned from spies that Bābak and his party were hiding in a forest-covered
valley on the Azerbaijan-Armenian border, and he proceeded to blockade the
area. When the caliph’s safe-conduct arrived, Afšīn commissioned two Ḵorramīs to
carry it to Bābak together with a letter from Bābak’s son, who had been taken
prisoner. Bābak rejected the document without opening it, and after sending the
messengers away fled to Armenia with four or five male and female members of
his family and one bodyguard. All except Bābak and his brother ʿAbd-Allāh and the guard were captured. Being close to
starvation, Bābak sent the guard to a village to get food. The local ruler,
Sahl b. Sonbāṭ (on whom see Nafīsī, pp. 135, 138, 175-76) was
informed and received Bābak hospitably. Bābak, however, took the precaution of
sending his brother ʿAbd-Allāh to ʿĪsā b. Yūsof b. Eṣṭefānūs (Ṭabarī, III, pp. 1223-24). Afšīn had already sent
letters to the district promising a large reward for the capture of Bābak, and
Sahl b. Sonbāṭ informed Afšīn of Bābak’s presence. After verifying
this, Afšīn sent a large force under Abū Saʿīd Moḥammad b. Yūsof to capture Bābak. He was arrested after
going out at Sahl b. Sonbāṭ’s suggestion to hunt (after being put in irons by
Sahl b. Sonbāṭ according to Masʿūdī, Morūj, ed.
Pellat, sec. 2807) and then taken to Afšīn’s camp at Barzand on 10 Šawwāl 222/15
September 837. Many stories about Bābak’s escape and adventures have come down
(see Sadighi, p. 265 n. 3). According to Ṭabarī, he wore a white cloak at the hunting ground,
and this has been taken as possibly symbolic of either purity and light or opposition
to the ʿAbbasids whose flag was black (Sadighi,
p. 264 n. 4). Afšīn also found out where Bābak’s brother ʿAbd-Allāh had escaped and wrote to ʿĪsā b. Yūsof b. Eṣṭefānūs, who handed him over. Afšīn reported his
success (by pigeon post according to Masʿūdī’s Morūj, ed.
Pellat, sec. 2809) to al-Moʿtaṣem, who in
reply ordered him to bring the captives forthwith to Sāmarrā. Allegations that
Afšīn deceived Bābak with conciliatory messages and feigned friendship (Nafīsī,
pp. 66, 68; Zarrīnkūb, 1355, pp. 247-48; Dāʾerat al-maʿāref-e fārsī, s.v.
Bābak) appear to derive from rumors that Afšīn was already in secret contact
with anti-ʿAbbasid leaders such as Bābak and the
ruler of Ṭabarestān, Māzyār b. Qāren, and perhaps also with the Byzantine emperor
Theophilus. Another conjecture is that Afšīn sacrificed Bābak because he was
afraid of being supplanted as commander of the anti-Ḵorramī
expedition by his Taherid rivals (Nafīsī, p. 68).
Large
numbers of men, women, and children from Bābak’s side fell into Afšīn’s hands,
figures from 1,300 to 7,600 being mentioned (Ṭabarī, III,
p. 1233). He released the men and returned the women and children to those
shown to be their husbands, fathers, or guardians. Then he set out with Bābak
and Bābak’s brother and some Ḵorramī prisoners for al-Moʿtaṣem’s capital Sāmarrā. (On the question why Afšīn
remained in Azerbaijan for almost four months after the capture of Bābak, see
Sadighi, p. 268.) They arrived on Thursday, or Wednesday night, 3 Ṣafar 223/4
January 838. Al-Wāṯeq, the heir to the throne, and other relatives of
al-Moʿtaṣem as well as senior dignitaries went out at the
caliph’s command to meet Afšīn. Bayhaqī (2nd ed., pp. 168-69) tells how the
minister Ḥasan b. Sahl, like several dignitaries, was reluctant to dismount and
salute Afšīn but dared not disobey the caliph’s command. Afšīn camped at Maṭīra (or at
Qāṭūl five parasangs from Sāmarrā), and it is related that first the qāżī Aḥmad b. Abī
Doʾād, then al-Moʿtaṣem himself went to the camp secretly in their
impatience for a glimpse of Bābak (Ṭabarī, III, pp. 1229-30; Masʿūdī, Morūj, ed. Pellat, sec. 2809), a story which, if
true, shows what a relief Bābak’s fall had been for the caliphal government. To give
the populace an exemplary lesson, a parade was held in the following week, most
probably on Monday, 6 Ṣafar 223/7 January 838, in which Bābak, clad in an
embroidered cloak and capped with a miter, was made to ride on an elephant
which had been given to al-Maʾmūn by an Indian
king, while his brother, ʿAbd-Allāh, also
specially clad and capped, was mounted on a camel. Two verses of Moḥammad b. ʿAbd-al-Malek Zayyāt about this elephant are quoted by Ṭabarī (see
Sadighi, p. 266 n. 2). The whole length of the street to the Bāb al-ʿĀmma was lined on both sides with cavalrymen and foot
soldiers and huge numbers of people. Then al-Moʿtaṣem ordered the executioner to proceed. First Bābak’s
hands and feet were cut off, then at the caliph’s command his mangled body was
strung on a gibbet in the outskirts of Sāmarrā. According to some sources his
head was later sent around for display in other cities and in Khorasan. Bābak
was hanged in the same place that afterwards Māzyār b. Qāren, the rebel prince
of Ṭabarestān, and Yāṭas Rūmī, the patricius of Amorium who had died in
prison, were hanged; this is the subject of a poem by Abū Tammām quoted in Masʿūdī’s Morūj (ed. Pellat, sec. 2821). Bābak’s brother ʿAbd-Allāh was sent to Baghdad, where he was
similarly executed and gibbeted by Esḥāq b. Ebrāhīm Moṣʿabī. According to some authors (e.g., Neẓām-al-Molk,
Sīāsat-nāma, pp. 365-66), when one of Bābak’s hands had been cut off, he made
his face red by smearing blood on it with his other hand, and when al-Moʿtaṣem asked why, he answered that it was because loss of
blood causes pallor and he did not want anyone to suppose that he was pale with
fear (Sadighi, pp. 267-68). The poet ʿAṭṭār, however,
attributes this gesture to the crucified mystic Ḥosayn b. Manṣūr Ḥallāj (Manṭeq al-ṭayr, ed. M.
J. Maškūr, Tabrīz, 1336 Š./1957, pp. 156-57). A different story about Bābak’s
words to al-Moʿtaṣem appears
in ʿAwfī’s Jawāmeʿ al-ḥekāyāt (pt. 1, chap. 5). Bābak’s brother ʿAbd-Allāh, according to Ṭabarī, met
his death with similar calm assurance (Ṭabarī, III, p. 1231).
The cruelty
of these killings as well as the enormous favor that al-Moʿtaṣem lavished upon Afšīn (daily dispatch of horses and
robes of honor on his way back from Barzand, gifts of a crown and jeweled
insignia, 20,000 dirhams for himself and his troops, etc., ibid., pp. 1230,
1232, 1233) and others illustrate the importance which the caliph and his
advisers placed on the suppression of Bābak’s revolt. Among the court poets who
lauded the victory of Afšīn and received rewards from al-Moʿtaṣem were Esḥāq b. Ḵalaf (quoted in Dīnavarī, p. 399) and Abū Tammām Ṭāʾī, whose poem likened Afšīn to Ferēdūn and Bābak to Żaḥḥāk (Masʿūdī, Tanbīh, p. 93). According to Masʿūdī (Morūj, ed. Pellat, sec. 2815) al-Moʿtaṣem gave Otroja, the daughter of a high-ranking Turkish
officer named Ašnās, in marriage to Afšīn’s son Ḥasan and
laid on a splendid wedding party. Ḥasan b. Sonbāṭ was rewarded by the caliph with a gift of 100,000
dirhams, a jeweled belt, and the crown of a patricius, and his son Moʿāwīa also received 100,000 dirhams. Neẓām-al-Molk
(Sīāsat-nāma, p. 366) reckons the defeats of Bābak, Māzyār, and the Byzantines
to be three great victories for Islam won in al-Moʿtaṣem’s reign.
The number
of Bābak’s men taken prisoner is given as 3,309, and the number of his captured
male and female relatives as 30 or more. Various figures, said to have been
obtained from an executioner or executioners whom Bābak had employed, are given
for those whose death he ordered in the course of his long revolt; the figure
of 255,000 or more in most of the sources (Ṭabarī, III,
p. 1233; Maqdesī, VI, p. 114; Sadighi, p. 271) is obviously an exaggeration, no
doubt intended to impute cruelty and bloodthirstiness to Bābak. All the
accounts of Bābak are biased, some begin with curses on him (e.g. Sayyed
Mortażā, p. 184; Mostawfī, Tārīḵ-egozīda, p. 316). Eṣṭaḵrī (p. 203)
and Ebn Ḥawqal (p. 266) state that Ḵorramīs recited the Koran in mosques, but authors such
as Baḡdādī (p. 269) describe this as a ruse to conceal disbelief under the
pretense of being Muslim. Ḵorramī libertinism has probably also been exaggerated
(Madelung, p. 65); for example, the public appearance of Bābak and Jāvīdān’s
widow at their wedding does not mean that they were unmindful of marriage
obligations (see Sadighi, p. 214), and none of the allegations of libertinism
made against Bābak and his followers can be taken as certain or trustworthy.
All considered, it may be said that Bābak’s motives and actions were
anti-caliphal, anti-Arab, and to that extent anti-Muslim (Ṭabarī, III,
p. 1226; Sadighi, pp. 265, 275; Amoretti, p. 509). The numerous revolts in the
two or three centuries after the Arab conquest point to widespread discontent
among the Iranian elements from whom the leaders, including Bābak, drew their
support, and perhaps also to a desire to return to the past. Bābak’s aims,
however, were clearly not shared by the Iranian princes and nobles like Afšīn
(except Māzyār), being incompatible with their ambition to regain power and
wealth (Zarrīnkūb, 1355, p. 232). Most of them, including Afšīn who was one of
their number, supported the caliph’s action against Bābak. Modern scholars such
as Sadighi (p. 229) and G. E. von Grunebaum (Medieval Islam, Chicago, 1961, p.
205) regard Bābak’s revolt as a politico-religious movement, and Nafīsī, J.
Homāʾī (in Mehr 3, p. 159), and Ḏ. Ṣafā have
laid stress on its nationalistic aspect. Bābak’s boldness, shrewdness, and
efficiency in the military leadership of the long struggle, and the trust
placed in him by his supporters are certainly remarkable (on his personality
and ideas, see Sadighi, pp. 268-72). Ṭabarī states that none of the Ḵorramīs
dared obey Afšīn’s order to take the caliph’s safe-conduct to Bābak and that
when Afšīn’s emissaries reached him, he said in an angry message to his son,
“Perhaps I shall survive, perhaps not. I have been known as the commander.
Wherever I am present or am mentioned, I am the king.” The words show that he
was a man of far-reaching ambition and enterprise. In his conversation with
Sahl b. Sonbāṭ about the need to send away his brother ʿAbd-Allāh, he said, according to Ṭabarī, “It
is not right that my brother and I should stay in one place. One of us may be
caught and the other may survive. I do not know what will happen. We have no
successor to carry on our movement.” The fact that Bābak sent his brother away
when he himself took refuge with Sahl b. Sonbāṭ implies
Bābak’s hope for the continuation of the movement. Ṭabarī also
states that Afšīn, when about to leave Azerbaijan, asked Bābak whether he would
like anything before their departure, and Bābak replied that he would like to
see his own town again. He was sent to Baḏḏ with some guards on a moonlight night and allowed to
walk around the town. This gives proof of his great love for his homeland. In
the same context Ṭabarī has a story that Afšīn granted a request from
Bābak to spare him from surveillance by the appointed guard-officer, because
this officer “was slippery-handed and slept beside him and stank unbearably.”
The statements of Ṭabarī (III, pp. 1177, 1205) and Ebn al-Aṯīr (s.a.
220/835 and 222/837) about Ḵorramī merry-making and wine drinking even in wartime
confirm one of the sect’s reputed characteristics (see Amoretti, p. 517), but
their tales of Bābak’s promiscuity and abduction of pretty Armenian girls seem
inconsistent with another statement of Ṭabarī (III, p. 1227) that the women wept when they saw
Bābak captive in Afšīn’s camp.
The
excitement over the fighting and the defeat of Bābak is echoed in contemporary
Arabic literature, e.g., a verse description of Bābak on the gibbet quoted by
Rāḡeb Eṣfahānī (Moḥāżarāt al-odabāʾ, Beirut, 1961,
III, p. 199), poems by Abū Moḥammad Esḥāq b. Ebrāhīm Mawṣelī (155/172-235/850) in praise of Esḥāq b.
Ebrāhīm Moṣʿabī (see Ḥoṣrī Qayrawānī, Zahr al-ādāb, Cairo, III, pp. 13-14),
the odes in Abū Tammām’s dīvān, also his invectives against Afšīn after the
latter’s fall, and praises for Moḥammad b. Ḥomayd Ṭūsī and his campaign against Bābak in the dīvān of Boḥtorī (see
also Nafīsī, pp. 158-60).
Armenia was
close to Bābak’s territory and had contacts with him but occasionally suffered
from his raids. The mentions of his doings in Armenian chronicles have been
assembled by Nafīsī (pp. 135-41).
Bābak’s
defeat hit the Ḵorramīs hard but did not destroy them. Descendants of
his followers evidently continued to live at Baḏḏ, as Abū
Dolaf b. Mesʿar b. Mohalhel saw
them there in the mid-4th/10th century. Further Ḵorramī
stirrings are reported: in the reign of al-Moʿtaṣem’s successor al-Wāṯeq and as
late as 300/912-13 (Sīāsat-nāma, pp. 366-67); in 321/933 and again in 360/970 in
the reigns of the Buyid amirs ʿEmād-al-Dawla and ʿAżod-al-Dawla and as late as the mid-6th/12th century
(Margoliouth and Amedroz, Eclipse II, p. 299; Samʿānī, s.v. Bābakī;
Bondārī in Houtsma, Recueil, p. 124); and even in the Mongol period. Many of
the old writers, particularly those of Sunnite persuasion, assert that Ḵorramīs
influenced and infiltrated the Qarmaṭī and Esmāʿīlī movements, and some
modern scholars take the same view while others are more cautious (Madelung, p.
65; B. Lewis, The Origins of Ismailism, Cambridge, 1940, pp. 96-97). The
suspicion probably gained credence because the three movements shared a common
hostility to the ʿAbbasids and may
have occasionally collaborated.
Τις βιβλιογραφικές παραπομπές μπορείτε να βρείτε εδώ:
Ρωμιοί και Ρωμανία στους Δρόμους του Μεταξιού 